Laboratoriya ishi №1 Mavzu: Magnit o’zakka EGA bo’lmagan induktiv g’altakning magnit maydonini o’lchash Tajribalarning maqsadi

---

LABORATORIYA ISHI № 1 
Mavzu: Magnit o’zakka ega bo’lmagan induktiv g’altakning magnit 
maydonini o’lchash 
Tajribalarning maqsadi: 
-Magnit o’zakka ega bo’lmagan induktiv g’altakning magnit maydonini undan 
o’tayotgan I tok kuchining funksiyasi sifatida o’lchash 
-Magnit o’zakka ega bo’lmagan induktiv g’altakning magnit maydonini uning 
uzunligi L va o’ramlar soni N ning funksiyasi sifatida o’lchash. 
Kerakli asboblar. 
O’ramlar consentratsiyasi variable o’zgaruvchan g’altak, yuqori tokli manba, 
teslametr, axial B-probe, ko’p o’zakli kabel, g’altak va trubka uchun tutgich for 
coils, egarsimon asos. 
Asosiy ma’lumotlar 
 
Bio –Savar qonuniga asosan I tok o’tayotgan ixtiyoriy o’tkazgich atrofida P 
nuqtadagi magnit maydon quydagi ulushlarining yig’indisidan iborat bo’ladi. 
(1) 
magnit doimiysi (1)tenglamada d So’tkazgich qismining uzunligini va yo’nalishini 
ifodalovchi vektor, r o’tkazgichning berilgan qismida P nuqtaga o’tkazilgan
radius vektor. Demak to’liq magnit maydonni xisoblash (1) tenglamani 
integralini talab qiladi. Ko’p xollarda bu xisoblashlar ancha murakkab bo’lib faqat 
ma’lum bir simmetriyaga ega bo’lgan o’tkazgichlar uchun analitik yechim xisobla-
nib chiqilgan. Boshqa xollarda masalan, uzun induktiv g’altak uchun, Make bele 
Tenglamalaridan keltirib chiqarilgan Amper qonunini qo’llash ancha yengilroq, 
Ya’ni 
(2) 
Bu yerda j-tok zichligi, I 
A 
-A yuzadan o’tuvchi tok, S-A yuzani chegaralovchi berk kontur. 
Uzun induktiv g’altakning magnit maydonini xisoblash uchun A va S lar 1-rasmda 
ko’rsatilganidek tanlab olingan. Agar induktivlik g’altagi yetarlicha uzun bo’lsa, 
magnit maydon uning ichiga g’altak o’qiga parallel bo’ladi va g’altak tashqarisida 
deyarli yo’qoladi. 
Ya’ni S chegaralovchi konturning S1 qismida magnit maydon komponenti 
chegaralovchi kontur yo’nalishida noldan farqli bo’ladi. Shuning uchun biz 
quydagiga ega bo’lamiz; 

---

(3) 
Bu yerda L –S
1
qismning uzunligi. 
Bundan tashqari, 
(4) 
Bu yerda; N-A soha ichidagi o’ramlar soni, I-g’altakdan oquvchi tok kuchi va 
Shuning uchun; 
(5) 
Butajriba uzun induktiv g’altak ichidagi magnit maydon aksial B-probe yordamida 
(5) natijaviy tenglamani tekshirish uchun o’tkaziladi. Namuna Xoll datchigidan 
iborat bo’lib, u namuna o’qiga parallel bo’lgan yo’nalishda sezgir hisoblanadi. 
1-rasm. Uzun induktiv g’altak magnit maydonini hisoblash .