schyotning krediti b o ‘yicha korrcspondcnsiyalanuvchi debctlanuvchi
schyotlar bilan am alga oshiriladi. Budjet tash k ilo tin in g kassa va talab
qilib olgunga qadar depozit hisobvaraqlari b o ‘y ich a operatsiya ustidan
q a t’iy nazoratni ta ’m inlash uchun dcbct b o ‘y ic h a
m axsus vcdom ostiar
ham yuritiladi. Jum al-orderlam ing oylik ja m i b o sh kitobga o ‘tkaziladi.
Bu bosh kitob m em orial-order shaklida olib b o riladigan bosh kitobdan
shaklan farq qiladi, chunki schyotning krediti b o ‘y ich a kredit aylanm aning
umum iy sum m asini korrcspondcnsiyalanuvchi dcbetlanuvchi schyotlar
b o ‘yicha bo‘linm asdan yozish uchun bir ustun k o ‘zd a tutilgan. Bundan
tashqari, aylanm ani yozish uchun har bir oyga faq at bir qator ajratiladi
va saldo ko‘rsatiladi. Bosh kitob asosida (sintctik schyotlar bo‘yicha
aylanm a vedom ost tuzm asdan) balans tuziladi.
Ju rn al-orderlarda k o ‘pgina schyo tlar b o ‘y ic h a sin tctik va an a litik
hisoblar birga olib boriladi. K atta m iq d o rd ag i sh ax siy schy o tlarg a
cga b o ‘lgan sch y o tlar b o ‘yicha alohida a n a litik h iso b olib bo riladi.
B u analitik sch y o tlar b o ‘yicha aylanm a y o k i
sald o vedom ostlari
tuziladi.
Buxgaltcriya hisobining jum al-ordcr shaklida yozuvlar va registrlar
soni qisqaradi; analitik hisob sintctik hisob bilan yaqinlashtiriladi;
ko‘pgina hisobot k o ‘rsatkichlarni joriy hisob registrlaridan to‘g ‘ridan-
to ‘g ‘ri olish im koniyati paydo bo‘ladi, bu esa hisobotni tuzishni
osonlashtiradi va tezlashtiradi hamda hisobning analitik sifatini yuqori
k o ‘taradi.
Buxgalteriya hisobining jum al-order shaklining kam chiliklari ayrim
jum al-ordcrlam ing tuzilishi murakkabligi v a b e s o ‘naqay!igi, buxgalteriya
hisobida shaxsiy kom pyutcrlar qo‘llanilgan h o llard a
jurnal-ordcrlam i
q o ‘llashning qiyinligi hisoblanadi.
B u x g alteriy a hisobining b o s h - ju r n a l sh ak li
B osh-jurnal shakli q o ‘llanilganda b u x g a lte riy a hisobi kito b lard a
yoki kartoch kalarda y u ritiladi. Bu tartibni y u q o ri tashk ilo tning bosh
buxgalteri belgilaydi. B unda quyidagi k ito b la r q o ‘llaniladi: «B osh-
ju rn a l» kitobi, k assa kitobi, m ehnat haqi t o ‘la sh g a tarq atu v ch ilarg a
117
berilg an p u lla r k ito b i, jo riy schyotlar va h iso b -k ito b la m i hisobga olish
kitobi, dep o n en t q ilin g a n m chnat haqi v a stipcn diyalarn ing an alitik
hisobini
olib b o ris h kito b i, m oddiy q iy m atlik lari m iqdor-sum m ali
hisobini olib b o rish kitobi, quyi ta sh k ilo tla m i m oliy alash tirish
b o ‘yicha h iso b -k ito b la m i hisobga olish k ito b i, m axsus m ab lag ‘larni
hisobga olish k ito b i. B osh-jurnal kito b i sintctik hisob uchun,
qolganlari esa a n a litik h iso b uchun tayinlangan.
2. B U D J E T T A S H K I L O T L A R I B O S H B U X G A L T E R L A R IN IN G
H U Q U Q L A R I VA M A S ’U L IY A T L A R I
0 ‘zbckiston R cspublikasida buxgalteriya hisobini tashkil qilishga
budjet tashkilotining rahbari javobgardir. B udjet tashkilotida buxgalteriya
hisobini bosh b u x g alter tom onidan boshqariladigan
buxgalteriya xizm ati
amalga oshiradi.
Budjet tashkilo tin in g bosh buxgalterini tashkilot rahbari tom onidan,
agar yuqori tash k ilo t b o ‘lsa, uning rahbari va bosh buxgalteri bilan
kelishib tayinlanadi yoki lavozim dan ozod qilinadi. Budjet tashkilotining
bosh buxgalteri to ‘g ‘ridan-to‘g ‘ri m azkur budjet tashkilotining rahbariga,
buxgalteriya hisobi va hisobotini tashkil qilish masalalari bo ‘yicha esa
yuqori tashkilotning bosh buxgaltcriga b o ‘ysunadi.
Bosh buxgalter lavozim iga maxsus oliy m a ’lumoti b o ‘lgan shaxslar
tayinlanadi. A yrim hollarda, bosh buxgalter lavozim iga m axsus oliy
m a ’lumoti b o ‘lm agan, uning rahbarlik lavozim larida,
buxgalteriya-
moliyaviy ishlarda ish staji besh yildan kam boMmagan shaxs ham
tayinlanishi m um kin. Bosh buxgalter lavozim idan ozod qilinganda
yangi tayinlangan b osh buxgalterga (oxirgi shaxs bo‘lm ag an d a-b u d jet
tashkiloti rahb arining buyrug‘i bilan tayinlangan xodimga) buxgalteriya
hujjatlarining y ig ‘m ajildlari topshiriladi. B uxgalteriya hujjatlarini qabul
qilish-topshirish jara y o n id a buxgalteriya hisobining holati va hisobot
m a’lum otlarining haqiqiyligi tekshiriladi va budjet tashkilotining
rahbari tom onidan tasdiqlaniladigan tcgishli
Do'stlaringiz bilan baham: 
