Актуальные научные исследования в современном мире iscience. In. Ua

«MODERN SCIENTIFIC CHALLENGES AND TRENDS» 
SCIENCECENTRUM.PL 
ISSUE 4(38) PART 1 
ISBN 978-83-949403-3-1 
 
161
lagerlarida odatdagidek binolarni yotoqxona va xo’jalik xonalarga bo'lish deyarli mumkin emas. 
Shuning uchun uni loyihalashda birmuncha boshqacharoq yondoshilinadi. 
Yotoqxona maydonining me'yorini asoslash yuqori sinf o'quvchilari to'g'risidagi 
antropometrik ma'lumotlarga, shuningdek, lagerlarni loyihalash va qurish bo'yicha mahalliy va 
xorijiy tajribalarni tahlil qilishga asoslanib, bu hududning normasi taxminan 2,5 m ga teng. (ikki 
qavatli karavotlardan foydalanganda) 1 o'rin uchun 4-6 m² gacha, bu sanitariya-gigiena darajasi 
va yashash qulayligini belgilaydi. Mahalliy amaliyotda, xona ikki qavatli o’rinjoy bilan 
jihozlangan bo'lsa ham, har bir kishi uchun o'rtacha 4 m² standartni saqlash tavsiya etiladi. 
Xorijiy va mahalliy amaliyot ma'lumotlariga ko'ra, o'spirinlar uchun dam olish 
maskanlaridagi yotoqxonalarining imkoniyatlari boshqacha. Tajriba shuni ko'rsatadiki, bitta 
yotoqxonaga 10kishidan ortiq o’spirinning joylashtirish noqulay sharoitlar paydo bo'lishiga olib 
keladi. Bolalar sog’lomlashtirish oromgohlari(13-15yosh) yotoqxonalarining sig'imi bo'yicha aniq 
tavsiyalarda lager turini, unda o'tkaziladigan tadbirlar xususiyatlarini hisobga olish kerak. 
Mehnat va dam olish lagerlarida maktab o'quvchilarini joylashtirishning brigada usuli 
(10 kishiga qadar) eng oqilona deb tan olingan, bu ularning tuzilishiga juda mos keladi. 
Mudofaa-sport lagerlarida ham 10 kishidan iborat bo'lishi tavsiya etiladi, bu bo'limning 
kattaligiga to'g'ri keladi - bu nizomga binoan eng kam tarkibiy bo'linma. Lager kunidagi asosiy 
tadbirlar va harbiy ishlar asoslarini o'qitish metodikasi bo'linma uchun maxsus ishlab chiqilgan. 
Sog'lomlashtirish sport lagerida o'quv va o'quv mashg'ulotlarining o'ziga xosligi, 
shuningdek, yuqori psixofizik yuklar va natijada mashg'ulotlar paytida paydo bo'ladigan stress 
sharoitlari yosh sportchilarning dam olishlari va kuchlarini tiklashlari uchun maxsus sharoitlar 
yaratilishini talab qiladi. Oromgohning asosiy kontingenti sportni takomillashtirish 
guruhlaridan iborat bo'lib, ularning soni 3 - 4 kishidan va o'quv guruhlari 4-5 kishidan iborat. 
Shunday qilib, sog'liqni saqlash va sport lagerining tavsiya etilgan yotoq bo’linmalarida 
bolalar hajmi 5 kishidan oshmasligi kerak. 
Ijodiy lagerlar (profil) ning yotoqxona imkoniyatlarini mehnat va dam olish lagerlari va 
mudofaa-sport lagerlariga nisbatan kamaytirish taklif etiladi; tavsiya etilgan sig'imi - 5 o'rin. 
Chunki, ko'pgina mutaxassislarning fikriga ko'ra, og'ir ijodiy ishdan so'ng dam olish ko'proq 
qulaylik va tinchlikni talab qiladi. 
Orom xonalarining optimal o'lchamlari quyidagilarni hisobga olgan holda aniqlanadi: 
-
maktab o'quvchilarining antropometrik ma'lumotlari;
-
mebel qismlari o'lchamlarini; 
-
mebellar orasidagi bo'shliqlarni va minimal yo'laklarning o'lchamlarini aniqlash; 
-
lagerlarning mavjud tarkibiy bo'linmalari - 10 va 5 kishi; 
-
binolarni rejalashtirish parametrlarida 30 va 60 sm tizimli modullardan foydalanish; 
-
xonalarning maqbul nisbatlarini ularning izolatsiyasi va joylashish qulayligiga mos 
ravishda aniqlash.
Ba'zi hollarda, bolalar yozgi oromgohlarini qurish paytida yashash joylari alohida 
yog'och uylar yoki 8 dan 10 kishigacha chodirlar shaklida loyihalashtirilgan. Masalan, Nara 
(Yaponiya) shahar atrofi markazida, turar-joy binolaridan tashqari, tomlari chinni bilan 
qoplangan va kipr taxtalari bilan qoplangan devor-kulbalar ham ishlab chiqilgan. Lagerlarda 
bunday kichik o'lchamdagi kulbalarni qurish juda jozibali, chunki u o'rnatishning soddaligi, 

---