O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti “Audit” kafedrasi

UzMobile 
Hisob-varaqni 
to‘ldirish
3 000 
2 820 
120 
1 
Bilayn 
Hisob-varaqni 
to‘ldirish
344 400 
323 990 
13 522 
114 
UCell 
Hisob-varaqni 
to‘ldirish
514 905 
484 549 
20 058 
218 
Jami:
862 305 
811 359 
33 700 
333 

Provayder 
Naqd so‘mma 
Plastik
kartalar- 
dan so‘mma 
Qayd
etilgan
naqd so‘mma 
Depozitdan
olingan
naqd so‘mma 
Haq 
Tranzak- 
siyalar
soni 
UzMobile
3 000 
0 
2 820 
2 880 
120 
1 
Bilayn
344 400 
0 
323 990 
330 878 
13 522 
114 
Ucell
514 905 
0 
484 549 
494 847 
20 058 
218 
Jami
862 305 
0 
811 359 
828 605 
33 700 
333 
Yuqorida keltirilgan muomalalar korxona buxgalteri tomonidan quyidagi tartibda hisobga 
olingan:
 
Xo‘jalik operatsiyasining
mazmuni 
So‘mma
(so‘m) 
hisobvaraqlar 
korrespondensiyasi 
Debet 
kredit 
Bosh agent bilan shartnoma tuzish chog‘ida kafillik 
badali o‘tkazilgan 
1 500 000 
5530 
4890 
5110 
5530 
Jismoniy shaxslardan naqd pul mablag‘lari (to‘lovlar) 
qabul qilingan 
862 305 
5010 
4890 
Naqd pul mablag‘lari inkassatsiyalangan 
862 305 
5710 
5531 
5010 
5710 
Aholidan to‘lovlarni qabul qilish bo‘yicha ko‘rsatilgan 
xizmatlar uchun olingan haq so‘mmasi aks ettirilgan 
33 700 
5110 
4890 
5531 
9030 
Maxsus hisobvaraqdan pul mablag‘lari bosh agentga 
kafillik badali sifatida o‘tkazilgan 
828 605 
4890 
5531 
Talab qilinadi:
1. Auditor ushbu vaziyatni baholash uchun qaysi me’yoriy hujjatlardan foydalanishi lozim? 
2. Ushbu holatda auditor qanday audit usullaridan foydalanishi lozim? 
3. Korxona buxgalteri tomonidan yuqoridagi muomalalar to‘g‘ri hisobga olinganligini tekshirib, 
auditorlik dalolatnomasini tuzing. 
Masala. Korxona chet tashkilot kuchi bilan sex qurmoqda. Buning uchun qurilish tashkiloti bilan 
pudrat shartnomasi tuzildi .Shartnomaga ko‘ra pudrat tashkiloti obyektni zarur materiallar bilan 
ta’minlashi, shuningdek, ularning saqlanishi va qurilish subyektigacha tashilishini tashkil qilishi 
kerak. Buyurtmachining o‘z omborida pudrat tashkilotiga berish majburiyatini olgan 3000000 
so‘mlik so‘mmadagi materiallar, shu jumladan QQS-500 000 so‘m mavjud. Pudratchi uchun 
sexning umumiy smeta qiymati 70 mln so‘m (QQS bilan birga) Buyurtmachi subyektni 70 mln 
so‘mlik qiymat bo‘yicha kirim qiladi.
Talab qilinadi:
4.
Korxona buxgalteri tomonidan yuqorida keltirilgan muomalalar to‘g‘ri hisobga olinganligini 
tekshirib, auditorlik hisoboti uchun ma’lumot tayyorlang. 
5.
Auditor ushbu vaziyatni baholash uchun qaysi me’yoriy hujjatlardan foydalanishi lozim; 
6.
Ushbu holatda auditor qanday audit usullaridan foydalanishi lozim? 
Masala. Shakar ishlab chiqarish zavodidan temiryo‘l orqali ulgurji savdo tashkilotiga 25 tonna 

---

shakar jo‘natilgan. Yuk ortilgan vagon belgilangan stansiyaga 21.12.da kelgan va yuklarni 
tushirishga berilgan. Shakarni qabul qilish paytida 23.12 kuni dalolatnoma rasmiylashtirilib, 
komissiya tarkibiga ombor mudiri T.Nizomov va O.Egamovlar va buxgalter N.Qosimovlar 
kiritilgan. Dalolatnomada ko‘rsatilishicha mol yetkazib beruvchining hujjatiga muvofiq 25000 kg 
shakar, har bir kilogrammi 120 so‘mdan umumiy so‘mmasi 3000000 so‘mni tashkil qiladi. Shakarni 
tortib ko‘rilganda 150 kg shakar so‘mmasi 18000 so‘m kam kelganligi ko‘rsatilgan. Qabul qilish 
dalolatnomasiga asosan 24850 kg shakar buxgalteriyada kirimga olingan. Kamomad so‘mmasi 
2010 «Ishlab chiqarish xarajatlari» schotiga hisobdan chiqarilgan. Dalolatnoma hech kim 
tomonidan tasdiqlanmagan. Shakarni tashish paytidagi tabiiy kamayish normasi 0,15% etib 
belgilangan. 
Talab qilinadi: 
1. Auditor ushbu vaziyatni baholash uchun qaysi me’yoriy hujjatlardan foydalanishi lozim; 
2. Ushbu holatda auditor qanday audit usullaridan foydalanishi lozim? 
3. Korxona buxgalteri tomonidan yuqoridagi muomalalar to‘g‘ri hisobga olinganligini tekshiring 
va holatga baho bering. 
Masala. Auditorlik tekshiruvi jarayonida auditor quyidagilarni aniqladi: Hisobot davri boshiga 
materiallar qoldig‘i 2000 ming so‘m bo‘lib, hisobot davrida asosiy ishlab chiqarish uchun 1000 
ming so‘mlik, yordamchi ishlab chiqarishga 200 ming so‘mlik, transport vositalarining remonti 
uchun 50 ming so‘mlik, boshqaruv extiyojlari uchun 10 ming so‘mlik, yotoqxonani ta’mirlash 
uchun 70 ming so‘mlik material sarflangan. Ushbu muomalalarni aks ettirish uchun buxgalteriya 
hisobida quyidagi yozuvlar qilingan: 
Debet 2010 «Asosiy ishlab chiqarish» -1000 ming so‘m; 
Debet 2310 «Yordamchi ishlab chiqarish» -200 ming so‘m; 
Debet 2510 «Umumishlab chiqarish xarajatlari» -60 ming so‘m; 
Debet 9410 «Sotish xarajatlari» -70 ming so‘m; 
Debet 9420 «Ma’muriy-boshqaruv xarajatlari» -180 ming so‘m; 
Kredit 1000 «Materiallar» -1330 ming so‘m. 
Talab qilinadi: Materiallarni hisobdan chiqarish bilan bog‘liq noto‘g‘ri buxgalteriya 
provodkalarini aniqlang. Auditorlik hisoboti uchun ma’lumot tayyorlang. 
Masala. Chakana savdo faoliyati bilan shug‘ullanuvchi korxona tomonidan ikki kamerali 
sovutkich 800 ming so‘mga sotildi. Uning xarid qiymati 620 ming so‘mni tashkil qiladi. Ushbu 
tovarda yashirin nuqsonlar borligi aniqlanganligi sababli xaridor bir haftadan keyin uni qaytarib 
berdi, o‘z navbatida, unga o‘zi to‘lagan to‘lov so‘mmasi qaytarildi. Korxonada tovarlar hisobi 
sotish narxi bo‘yicha yuritilgan. Korxona buxgalteri tomonidan yuqoridagi operatsiyalar 
quyidagicha buxgalteriyada hisobga olingan: