Bozorning turlari va tuzilishi Ўзбекистон республикаси олий ва ўрата махсус таълим вазирлиги солиқ академияси

ya`ni ma`lum vaqt ichida kwproq miqdorda
iste`mol qiymatlarini yaratuvchi yoki yuqoriroq
mehnat unumdorligini ta`minlaydigan ishlab
chiqaruvchilarni rag`batlantiradi. Qiymat qonuni
individual mehnat unumdorligi ijtimoiy me`yordagi
mehnat unumdorligidan past bwlgan ishlab
chiqaruvchilarni jazolaydi. Bu bilan iqtisodiy
sharoitlar tovar ishlab chiqaruvchilarning mehnat
unumdorligini oshirish yoki boshqa xil tovarlarni
ishlab chiqarishga wtishini rag`batlantiradi. Aks
holda ular bozordan siqib chiqarilish, xonavayron
bwlish xavfi ostida qolishlari mumkin.
Qiymat qonuni tovar ishlab chiqaruvchilarni
ularning individual mehnat sarflari bilan ijtimoiy
zaruriy mehnat sarflari wtrasidagi farq tovar ishlab
chiqaruvchilarni tabaqalashtiradi, mehnat va
moddiy sarflarni kamaytirishni rag`batlantiradi va
mehnatning ishlab chiqarish sohalari bwyicha
taqsimlanishini tartibga solib turadi. Masalan, eng
yuksak mehnat unumdorligiga erishgan ishlab
chiqaruvchilar wz tovarlarini ijtimoiy zarur
sarflaridan kamroq, lekin ayrim individual
sarflaridan yuqori narxlarga sotishlari va yuqori
foyda olishlari mumkin. Lekin ular ish faoliyatining
muvaffaqiyati kwproq kafolatlangan deb bwlmaydi.
Chunki ular texnik va tashkiliy jihatdan
yangiliklarni ishlab chiqarishga wz vaqtida qwllab
turmasalar, yuqoriroq samara beradigan ishlab
chiqarish usullarini qidirib topmasalar, ma`lum
vaqtdan swng wz ustunliklaridan ajralib qolishlari
mumkin.
Qiymat qonunining tartibga solib turuvchi
mexanizmi rakobat kurashi natijasida bozor
narxlarining stixiyali ravishda tebranib turishidan,
ularning ijtimoiy qiymatdan farq qilib turishidan