R. O. Ismatov Nammqi, "Menejment" kafedrasidotsenti, iqtisod fanlari

Savol: Asosiy fondlarni sotishdan tushadigan foyda va asosiy fondlarni qoldiq
qiymati qanchaga teng?
8. Siz bankdan 10 oy muddatga 1 mln. so’m kredit oldingiz. Oylik krendit
stavkasi 30 % ga teng. Foizini xisoblash oddiy usulidan foydalaning.
Savol: Siz kredit uchun qancha foiz ustama xaq to’lashingiz kerak?
9. Sizga quyidagi bitimni taklif qilishdi:
- siz bankka pul qo’ysangiz bu mablag’ xar oyda ikki barobar oshadi (ya’ni
birinchi oy oxiriga kelib u 2 barobar, ikkinchi oy oxiriga kelib 4 barobar va xakozo)
- bitimga ko’ra siz xar oy bankka 2400 p.b. to’lashingiz kerak, ya’ni bank xar oy
oxirida pulingiz 2 barobar o ’sganda 2400 p.b. ni ushlab qoladi.
283

---

Savol: 
Bu bitim siz uchun foydalimi?
KEYS STADI
10
.Davlat tasarrufidan chiqarilgan mebel ishlab chiqaruvchi kombinatga, jam oa 
tomonidan saylangan yosh mutaxassis raxbar bo’ldi. U o ’ziga ishongan, 
mansabparast bo’lib, kombinat ishi ko’rsatkichlarini yuqoriga ko’tarish niyatida 
yonib ish boshladi.
Direktor Yaponiyada bo’lgaida stol tennisi uchun raketkalar ishlab chiqarish 
bo’yicha litsenziya bilan qaytdi. Raketkalar ishlab chiqarish g ’oyasi uni juda 
qiziqtirib qoldi. Bu juda keng iste’mol extiyojiga ega bo’lgan tovar, boz orda yaxshi 
raketkalar yo’q, xatto sifatsizlari xam kam degan xulosaga kelgan, o ’zi xam tennis 
ishqibozi bo’lgan yosh raxbar asosiy ishlab chiqarishga xech qanday putur 
etkazmaydigan maxsulotni ishlab chiqarishga axd qildi.
Raketkalar ishlab chiqarishni yo ’lga qo’yish qiyin emas, mebel tayyorlovchilar 
raketkani tayyorlashni tez o ’zlashtirib oladilar, xom-ashyo asosiy ishlab chiqarish 
uchun zarur bo’lgan maxsulotdan iborat, xatto raketkalarni chiqindilardan xam ishlab 
chiqarsa bo’ladi, deb qaror qildi yosh raxbar.
O ’z maslakdoshlari: bosh injener, reja bo’limi xodimi va buxgalterni yig’ib, 
o ’zaro maslaxatlashib olishdi. Bu ish samarali bo’ladi, degan xulosa qilindi. Yiliga 
million dona raketka ishlab chiqarilsa, ish xaqi xam bir necha millionni tashkil qiladi, 
deb xom cho’t qilindi.
Lekin bu mutaxassislarni qanday raketkalarni, qancha miqdorda ishlab chiqarish 
o ’ylantirib qo’ydi. Yaponiya litsenziyasiga ko’ra ikki turdagi: qimmat- yuqori sifatli 
va arzonroq - sifati xam shunga yarasha raketkalar ishlab chiqarish ko’zda tutilgan.
Qaysi turini va qancha miqdorda ishlab chiqarish foyda olib keladi? Degan savol 
ularni qiynab qo’ydi.
Qimmat raketkalar albatta ko’p foyda olib keladi, lekin ular ommaviy extiyojga 
ega bo’ladimi? Qimmatlarini ko’p miqdorda ishlab chiqarsak, bir qismi sotilmay 
qolishi mumkin. Arzonidan ko’p ishlab chiqarsak, sifatli, qimmat raketkani 
xoxlovchilar uchun bunday raketkalar etmay qolishi mumkin. Shu bilan birga pulni 
yo’qotish tavakkalchiligi xam istisno emas, degan fikrlar mebel kombinati raxbari va 
mutaxassislarini qiynab qo’ydi.
- kelinglar avvaliga qimmat raketkalarni uncha ko’p bo’lmagan miqdorda ishlab 
chiqaramiz, tavakkalchilikdan yo’qotishni xam minimallashtiramiz dedi, extiyotkor 
buxgalter.
- Men bu fikrga qo’shilmayman dedi bosh muxandis. Men ishlab chiqarish 
xajmini yarmini qimmat raketkalar tashkil qilishi kerak, deb xisoblayman. Shunda 
yaxshigina daromad qilamiz. Albatta bu qaror xam tavakkalchilikka asoslangan, 
lekin tavakkal qilmagan odam xech qanday yutmaydi, deb o ’z fikrini m a’qulladi.
284

---