Oligofrenopsixologiya surdopsixologiya logopsixologiya

I bo'lim.  OLIGOFRENOPSIXOLOGIYA
I  bob.  OLIGOFRENOPSIXOLOGIYA FANINING 
UM UM IY  MASALALARI
1.1.  Aqli zaif bolalar psixologiyasi fanining predmeti,  maqsadi, 
vazifalari va  uslublari
«Psixologiya,  — degan  edi  L.S. Vigotskiy1,  — birinchidan,  konk- 
ret,  amaliy bo‘lib  — ta’lim va tarbiya,  bolaning rivojlanishi,  mehnat 
faoliyati  haqidagi  fan  bo‘lmog‘i  lozim.  Faqat  shu  vazifagina  psixo- 
logiyani  tirik  va  kerakli  fanga  aylantirishi  mumkin».  Psixologiya 
umuman ruhiyatning, xususan inson ruhiyatining namoyon bo'lishi, 
rivojlanishini  o‘rganuvchi  sohadir.  Psixologiya  ongli  subyekt  —  in­
sonning ichki  dunyosini  o‘rganadi.
Psixologiya  atamasi  «psixe»  —  qalb,  «logos»  —  o‘qish,  so‘z 
ma’nosini  bildiradi.  Ammo  bu  qisqa  jum la  inson  ruhiyati  haqida 
yetarli  ma’lumot  bermaydi.  Psixologiya  fanining  mavzu  bahsini 
ruhiyatni  to‘laroq  tasavvur  qilish  uchun  ruhiy  jarayonlarning  ke- 
chish mohiyatini,  ichki  kechinmalarning  (sezgilar,  fikrlar,  hissiyot- 
lar)  namoyon  bo‘lish  qonuniyatlarini  tushunish  lozim.  Shu  o‘rinda 
kishilik  jamiyatining  tarixiy  taraqqiyoti  davomida  psixologiya  so­
hasida  erishilgan  yutuqlarni  eslab  o'tish joizdir.
Sharq mutafakkiri Abu Ali  ibn  Sino birinchi bo‘lib,  psixik funk- 
siyalar  miyadagi  ma’lum  markazlar  faoliyatiga  bog‘liq  degan  fikrni 
ilgari  surdi va uni  ilmiy isbotlashga urindi.  Uning fikricha, jonivor- 
lar  va  insonlar  o‘simliklar  dunyosidan  farqli  o‘laroq,  tashqi  ta ’sir 
kuchlarini  hissiy  idrok  etish  qobiliyatiga  ega.  Bu  qobiliyat  uch  xil 
kuch orqali namoyon bo'ladi: tanani harakatga keltiruvchi,  harakat- 
lantiruvchi  kuch,  umumiy  kuch  (u  ko'rish,  eshitish,  his  etish,  ta’m 
va  hid  bilish  faoliyati  bilan  bog'liq)  va  aql  kuchi  (unga  xayolot, 
xotira  va  aql-idrok  kiradi).  Mana  shu  kuchlarning  har  biri  miya­
ning  ma’lum qismi bilan bog'liq hamda bosh  miya biron  qismining 
kasallanishi  u  bilan  bog'liq,  kuch  faoliyatining  ishdan  chiqishiga 
sabab  bo'ladi.