Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги олий таълим тизими педагог ва раҳбар кадрларини

1.2. Aхборот тизимлари. Шaxснинг тaълим, тaрбияси вa 
ривoжлaнишидa зaмoнaвий axбoрoт теxнoлoгиялaри вa тизимлари. 
Бугунги кунда тараққиѐт жуда тез ривожланмоқда ва жуда тез 
ўзгармоқда. Деярли ҳар дақиқада сайѐрамизнинг турли бурчакларида 
ўзгаришлар, янгиланишлар ва кутилмаган воқеа-ҳодисалар содир бўлмоқда. 
Ҳар бир кунимиз кучли ахборот оқими остида кечмоқда. Ахборот оқими 
бизни уйда, ишхона ва таътилда таъқиб этади. Инсон ахборот таъсиридан 
холи нормал фаолият юрита олмайди. Ҳаѐтни англаш, уни ўрганиш 
ахборотларни йиғиш ва ўзлаштириш орқали кечади. Инсоннинг билимлилик 
даражаси ҳам маълум давр ичида шахс томонидан ўзлаштирилган 
ахборотларнинг кўп ѐки озлиги билан белгиланади. 
«Тизим» деганда бир вақтнинг ўзида ҳам ягона яхлит деб қараладиган 
ҳар қандай объект, ҳам қўйилган мақсадларга эриши манфаатларида 
бирлаштирилган турли элементлар мажмуи тушунилади. Маълумки, бугунги 
кунда кўплаб турли хил тизимлар яратилган бўлиб, улар ўз таркиби ва бош 
мақсадлари бўйича бир-биридан фарқланади. 
Ахборот тизимлари – бу катта хажмдаги ахборотларни тартиблаш, 
таҳлил қилиш ва сақлашга мўлжалланган воситалар мажмуасидир. Ахборот 

---

тизимлари ҳар қандай соҳадаги вазифаларни ҳал қилиш жараѐнида зарур 
бўладиган ахборотни тўплаш, сақлаш, ишлов бериш, чиқариб беришни 
таъминлайди. Ахборот тизими – қўйилган мақсадларга эришиш йўлида 
ахборотни тўплаш, сақлаш, ишлов бериш ва чиқаришда фойдаланиладиган 
воситалар, усуллар ва ходимларнинг ўзаро боғлиқ мажмуи. Бошқариш - деб 
объектнинг асосий хоссаларини сақлаб қолиш ѐки маълум бир мақсадга 
эришиш учун уни ривожлантирувчи тизимнинг функциясига айтилади. 
Ҳар қандай ахборот тизим структураси, қўлланиш соҳасидан қатьий 
назар, бир неча таъминловчи қисмлардан иборат бўлади. Уларни ушбу 
графикда тасвирлаймиз. Таъминловчи қисмлар 6 хил бўлади: техник, 
математик, дастурий, ахборот, ташкилий, ҳуқуқий таъминотлар.