M. M. Mamasiddiqov, Z. N. Esanova, D. Y. Habibullayev

maqsadlarga  esa:  F H D Y  organidagi  tu g llis h   t o ‘g ‘risidagi  yozuvlar 
daftariga o ta  haqidagi m a ’lum otlam i kiritish, bola otasining kimligini 
his qilishi,  bola otasining qarindoshlari bilan  m unosabatga kirishishi, 
b o la   u c h u n   a lim e n t  u n d irilish i,  m e ro sd a n   hissa  u n d irish   yoki 
m erosga egalik h u q u q in i belgilash tu sh u n ilad i.
22.4.  Otalikni  belgilash  to‘g‘risidagi  ishlarni 
sudda  ko^ishning  protsessual  xususiyatlari
O talikni belgilash to ‘g ‘risidagi  ishlarning xususiyatlarini  m oddiy 
va  p ro tse ssu a l  h u q u q iy   jih a td a n   ta sn ifla sh   m aq sa d g a   m uvofiq 
hisoblanadi.
Ish n in g   m oddiy-huquqiy  xususiyatlari  deganda:
e otalikni belgilash t o ‘g ‘risidagi  ishlar oila huquqiga o id  n o rm a - 
lard an   biri  ekanligi;
• b o lalarn in g   n a sl-n a sa b in i  belgilovchi  vosita  ekanligi;
198

---

• o ta -o n a la r va bolalar o ‘rtasida h uquq va m ajburyatlarni vujudga 
keltiruvchi  asos  ekanligi.
Ish n in g   protsessual-huquqiy  xususiyatlari  deganda:
•  m a z k u r  toifadagi  ish larn in g   sud  ishlarini  yu ritish n in g   ikki 
tu rig a ,  y a ’ni  d a ’vo  va  a lo h id a   ish  y u ritis h   ta r tib id a   k o ‘rish 
m u m k in lig i;
• b u n d a y   turdagi  ishlar  o n a   va  bola  ta ’m in o ti  u c h u n   alim en t, 
yetkazilgan  m a ’naviy zararni  u n dirish,  shu n in g d ek ,  otalikka e ’tiroz 
bildirish  to ‘g ‘risidagi qarshi d a ’vo talablari bilan birgalikda  k o ‘rishga 
y o ‘l  q o ‘yilishi;
• otalikni belgilash t o ‘g ‘risidagi d a ’volarning h a m  javobgarning, 
h a m   d a ’vogarning  tu ra r joyi  b o ‘yicha  sudga  taq d im   etilishiga  oid 
m uqobil sudlovlilik qoidalari asosida ko ‘rilishi, shuningdek,  otalikni 
alohida  ish yuritish tartibida belgilashda esa ariza beruvchining tu ra r 
jo y id a g i  su d g a ,  y a ’ni  u m u m iy   su d lo v lilik   q o id a la rin in g   ta tb iq  
etilishi;
•  d a ’vo  q a n o a tlan tirilish ig a   qarab,  javobgvrning  davlat  bojini 
va b o sh q a turdagi  sud x arajatlarini t o ‘lashga m ajburligi;
• otalik n i  belgilash  haqidagi  d a ’volar b o ‘y icha  ishlarning yopiq 
sud  m ajlisida  k o ‘rilishi  m um kinligi;
• m a z k u r toifadagi  ishlarni  hal qilishda  O ila  kodeksida  m u stah - 
k am lan g an   m axsus  dalillarga  asoslanishi;
•  otalik n i  belgilash  haqidagi  ishlar  yuzasidan  taraflar  to m o ­
n id a n   kelishuv  bitim i  tu zish n in g   m u m k in   em asligi;
• m a z k u r toifadagi  ishlarni  sud d a  k o ‘rish ja ra y o n id a   sud  lozim  
d eb   to p g an   h o lla rd a   p ro k u ro r  ish tirokining  shartligi;
• b u n d a y  toifadagi  ishlar b o ‘y ich a  ish  holatiga  ko ‘ra,  ekspertiza 
o ‘tkazishga y o ‘l  q o ‘yilishi;
• o talik n i  belgilash  t o ‘g ‘risidagi  d a ’v o larning  a lim e n t  undirish 
va b o sh q a d a ’vo talablari bilan  birgalikda  k o ‘rilishini  n azard a tutib, 
ishlarni  su d d a  k o ‘rishga  tayyorlash  va  m az m u n a n   k o ‘rish  u ch u n  
u m u m iy   m u d d a tla r  (1  oy)  belgilanganligi;
•   o ta lik n i  belgilash  t o ‘g ‘risidagi  ish larn in g   a lim e n t  u n d irish 
to ‘g ‘risidagi  d a ’vo lar  bilan   birgalikda  k o ‘rilishini  hisobga  olib,  ish 
b o ‘y ic h a   ja v o b g a rn in g   q a y e rd a lig i  n o m a ’lu m   b o ‘lsa,  su d   ish 
yuritishni  to ‘xtatib  (F P K n in g  93-m o d d asi  3-qism i  va  140-m odda), 
ichki  ish la r  organlari  orqali  qidiruv  e ’lon  qilishi  m um kinligi;
•  ag ar  tu g ‘ilish  t o ‘g ‘risidagi  yozuvlar  d aftarid a  b o lan in g   otasi 
sifatida  a n iq   b ir  shaxs  k o ‘rsatilgan  b o ‘lsa,  b u n d a y   h o ld a   su d lar 
otalik n i  belgilash  haqidagi  arizani  o ‘z  ish  yurituviga  qabul  qilm ay,
199

---

u la rg a   y u q o r id a   k o ‘rs a tilg a n   y o z u v g a   n is b a ta n   0 ‘z b e k is to n  
Respublikasi O ila  kodeksining 63-m oddasi talablari asosida otalikka 
e ’tiro z  bildirishi  to ‘g ‘risida  d a ’vo  ta q d im   etishlari  m um kinligini 
tu sh u n tirish i  lozim ligi;
•  otalik n i  belgilash  t o ‘g ‘risidagi  ishlar  yuzasid an   ch iq arilg an  
hal  qiluv  q a ro rin in g   a lim e n t  un d irish   haqidagi  qism iga  n isb atan  
d a rh o l  ijro  usulining  q o ‘llanilishi;
• m azk u r toifadagi  ishlar b o ‘yicha q o n u n  bilan  d a ’vo  m u d d atin i 
c h e g ara la n m ag a n lig i  sababli,  sud  to m o n id a n   o ta lik n i  belgilash 
m asalasi bola tu g ‘ilgandan  keyin b a rc h a  davrlarda  ko ‘rib hal etilishi 
m um kinligida  k o ‘rinadi.
1.  O talik n i  belgilash  to ‘g ‘risidagi  ish larn in g   taalluqliligi  va  sudlovligini 
tushuntiring.
2.  O talikni  belgilash  to ‘g ‘risidagi  ishlarni  d a ’vo  q o ‘zg‘atish   tartibida  sudda 
k o 'rish   asoslari  va  tartibini  tushuntiring.
3.  Alohida ish yuritish tartibida otalikni tan olish va otalik faktining belgilanishi 
ham da ulam ing d a ’vo tartibida otalikni belgilashdan  farqli jihatlarini sanab 
o ‘ting.
4.  O talikni  belgilash  ishlari  b o 'y ich a  isbotlash  va  dalillarni  ko ‘rsating.
1.  0 ‘zbekiston  Respublikasining  K onstitutsiyasi.  Т .,  « 0 ‘zbekiston»,  2009.
2.  0 ‘zbekiston  Respublikasining  Fuqarolik protsessual kodeksi.  Rasmiy nashr. 
0 ‘zbekiston  Respublikasi  Adliya  vazirligi.  Т .,  «Adolat»,  2011.
3.  Sh.Sh.  Shorahmetov.  0 ‘zbekiston  R espublikasining  F uqarolik  protsessual 
kodeksiga  sharhlar.  Т .,  T D Y I,  2010.
4.  0 ‘zbekiston Respublikasining Oila kodeksi.  Rasmiy nashr. Т.,  «Adolat», 2008.
5.  0 ‘zbekiston  Respublikasining «Bola  huquqlarining kafolatlari to ‘g ‘risida»gi 
Q o n u n i.  0 ‘z b e k isto n   R e sp u b lik asi  q o n u n   h u jja tla ri  t o ‘p la m i.  2008, 
№   1—2,  1-m odda.
6.  F.M.  O taxojayev.  0 ‘zbekiston  R espublikasining  O ila huquqi.  D arslik.  Т., 
T D Y I,  2005.
7.  F.M.  O taxojaev,  Sh.R .  Yo'ldosheva.  O ila  huquqi.  D arslik.  Т .,  «Adolat», 
2007.
8.  F.M.  O taxojayev,  Sh.R.  Yo'ldosheva.  0 ‘zbekiston  R espublikasining  Oila 
huquqi.  Darslik.  Т .,  «Adolat»,  2007.
9.  Sh.Sh.  Shorahmetov.  0 ‘zbekiston  R espublikasining  fuqarolik  protsessual 
huquqi.  D arslik.  Т .,  «Adolat»,  2001.
10.  S h.Sh.  Shorahmetov.  0 ‘zbekiston R espublikasining  fuqarolik protsessual 
huquqi.  D arslik.  Т .,  «Adolat»,  2007.