M. M. Mamasiddiqov, Z. N. Esanova, D. Y. Habibullayev

2 8 .3 .  Fuqarolik  ishlari  bo6yicha  chiqarilgan  hal  qiluv 
qarorlari,  ajrimlar  va  qarorlarni  nazorat  tartibida 
k o ^ v c h i  sudlar  va  ish  yuritishning  protsessual  tartibi
0 ‘z b ek isto n   R espublikasi  F u q a ro lik   protsessual  kodeksining
3 54-m oddasiga  m uvofiq,  p ro testlarn i  k o ‘radigan  sudlar:
• Q o ra q a lp o g ‘iston  R espublikasi  fuqarolik  ishlari  b o ‘y icha  O liy 
sudining,  fuqarolik  ishlari  b o ‘yicha  viloyatlar  va  T o sh k e n t  s h a h a r 
su d larining  rayosatlari  teg ish in c h a   m a z k u r  su d la m in g ,  fuqarolik 
ishlari  b o ‘yicha  tu m a n la ra ro ,  tu m a n   (sh a h a r)  sudlari  ch iq a rg an  
apellatsiya  va  kassatsiya  ajrim lari  u stid an   k eltirilgan  pro testlari 
b o ‘yicha  ish lam i  k o ‘radi.
•  0 ‘z b e k isto n   R espublikasi  O liy  s u d in in g   F u q a ro lik   ishlari 
b o ‘yicha  sudlov  h a y ’ati  Q oraqalpogN ston  R espublikasi  fuqarolik 
ishlari  b o ‘yicha  O liy su d in in g ,  fuqarolik  ishlari  b o ‘yicha  viloyatlar 
va  T o sh k e n t  s h a h a r sudlari  rayosatlarining  qaro rlari  u stid an   kelti­
rilgan  p ro te stla r  b o ‘yicha,  sh u n in g d ek ,  m az k u r  su d la r  to m o n id a n  
birinchi instansiyada ko‘rilgan ishlar b o ‘yicha apellatsiya va kassatsiya 
ajrim lari  b o ‘yicha  ishlarni  k o ‘radi.
•  0 ‘z b e k isto n   R espublikasi  H a rb iy   su d in in g   rayosati  m a z k u r 
su d n in g   ok ru g   va  h u d u d iy   h a rb iy   s u d la r  to m o n id a n   k o ‘rilgan 
ish la r u stid a n   ch iq a rg an   apellatsiy a va kassatsiya  ajrim lari  u stid a n  
k e ltirilg a n   p r o te s tla r   b o ‘y ic h a   is h la rn i  k o ‘ra d i.  0 ‘z b e k is to n  
R espublikasi  O liy  su d in in g   H a rb iy   h a y ’ati  0 ‘zb e k isto n   R e sp u b ­
likasi  H arb iy   su d i  ray o sa tin in g   q a ro rla ri  u s tid a n ,  s h u n in g d e k , 
0 ‘zb e k isto n   R espublikasi  H a rb iy   s u d in in g   m a z k u r  su d   to m o ­
n id a n   b irin c h i  in sta n siy a d a   k o ‘rilgan  ish la r  u stid a n   keltirilg an  
ap ellatsiy a  va  kassatsiya  ajrim lari  y u z a sid a n   keltirilg an   p ro te stla ri 
b o ‘y ich a  ish la rn i  k o ‘radi.
•  0 ‘zb e k isto n   R espublikasi  O liy  su d i  ray o sati  0 ‘zb e k isto n  
Respublikasi  Oliy sudi sudlov h ay ’atlarining apellatsiya va kassatsiya 
a jrim la ri  u s tid a n   k e ltirilg a n   p ro te s tla r  b o ‘y ic h a   is h la rn i,  s h u ­
n ingdek,  0 ‘zbekiston  R espublikasi  O liy  sudi  sudlov  h a y ’a tlarin in g  
n a z o ra t  tartib id a   ch iq a rg an   ajrim larini  k o ‘radi.
2 8 0

---

• 0 ‘zb ekiston  R espublikasi  O liy su d in in g  p len u m i  0 ‘zbekiston 
R e sp u b lik a si  O liy  su d i  ra y o sa tin in g   q a ro rla ri  u s tid a n   n a z o ra t 
tartib id a   keltirilgan  p ro te stla r b o ‘yicha  ishlarni  k o ‘radi.
Z a r u r   h o lla rd a   p ro te s tla r  b o ‘y ic h a   ish la r  Q o ra q a lp o g ‘iston 
R espublikasi  fuqarolik  ishlari  b o ‘yicha  O liy  sudi,  fuqarolik  ishlari 
b o ‘y ich a  v iloyatlar  va  T o sh k e n t  s h a h a r  sudlari,  0 ‘zbekiston  R es­
publikasi  H arbiy  sudini  c h e tlab   o ‘tib ,  n a z o ra t  tartib id a   bevosita 
0 ‘zb ekiston  R espublikasi  O liy  su d in in g   sudlov  h a y ’atlari  to m o ­
n id an   к о ‘rib  chiqilishi  m u m k in .
0 ‘z b ek isto n   R espublikasi  F u q a ro lik   protsessual  kodeksining
3 5 5 -m o d d asig a aso san ,  taraflarga  va  ishda  ishtirok etu v ch i b o sh q a 
shaxslarga  u larn in g   ishi  b o ‘yicha  keltirilgan  p ro te stn in g   nusxasi 
yuboriladi.  T a rafla r va  ishda  ishtirok etu v ch i  b o sh q a shaxslar ishni 
koT ish  vaqti  va joyi  t o ‘g ‘risida  x ab ard o r  qilinadi.
P ro te stn in g   nusxalari  ishda  ishtirok  etu v ch i  shaxslarga  sud 
to m o n id a n  yuboriladi.  Sud  ishni k o ‘rish vaqtini tayinlaganida ishda 
ishtirok  etu v ch i  shaxslar  pro test  yuzasidan  yo zm a  tu sh u n tirish lari 
( e ’tiro z la ri)n i  va  q o ‘sh im c h a   m a te ria lla rn i  sudga  ta q d im   qilish 
im koniyatiga ega b o ‘lishlarini hisobga oladi.
0 ‘zb ekiston  R espublikasi  F u q a ro lik   protsessual  kodeksining
356-m oddasiga k o ‘ra,  nazorat tartib id a protest keltirgan  m ansabdor 
shaxs  p ro te stn i  t o ‘ldirish,  o ‘zgartirish  yoki  qaytarib  olishga  haqli.
P ro k u ro r  k eltirgan  p ro te stn i  y u qori  tu ru v c h i  p ro k u ro r  h am  
to ‘ldirishi,  o ‘zgartirishi  yoki  qaytarib  olishi  m um kin.
P ro te stn i  t o ‘ldirish,  o ‘zgartirish  yoki  qaytarib  olishga  pro test 
k o ‘riladigan  sud  majlisi  bosh lan g u n ig a  q ad arg in a  y o ‘l  q o ‘yiladi. 
P ro test  to ‘ldirilganligi,  o ‘zgartirilganligi  yoki  qaytarib  olinganligi 
haq id a  ishda  ish tiro k   etu v ch i  shaxslar  x ab a rd o r  qilinadilar.
0 ‘zb ek isto n   R espublikasi  F u q a ro lik   protsessual  kodeksining
3 5 7 -m o d d a sig a   b in o a n ,  sud  ish n i  n a z o ra t  ta rtib id a   k o ‘rganida 
b irin c h i  in sta n s iy a   va  a p e lla ts iy a   yoki  k a ssa tsiy a   in sta n siy a si 
s u d la rin in g   m o d d iy   va  p ro tse ssu a l  h u q u q   n o rm a la rin i  ishdagi 
m avjud  m a te ria lla r  b o ‘y ich a  p ro te std a   keltirilgan  vajlar  doirasida 
q a n c h alik  t o ‘g ‘ri  q o ila g a n lik la rin i  tekshiradi.
B asharti,  sud q a ro rid a  b o sh q a shaxslarning h u q uqlari  va q o n u n  
b ila n   q o ‘riq la n a d ig a n   m an fa atlari  b u zilg an   b o ‘lsa,  sud  p ro te st 
d o irasid an   ch etg a  chiqishi  m um kin.
0 ‘zb ek isto n   R espublikasi  F u q a ro lik   protsessual  kodeksining
358-m oddasiga ko ‘ra,  nazorat tartibida keltirilgan protestni ko ‘rishda 
u sh b u   kodek sn in g   333,  335  va  3 3 6 -m o d d a la rid a   b ay o n   etilgan
281

---

q o id a la r shu  b o b d a  bayon  etilgan  istisn o lam i  hisobga  o lgan  h olda 
q o ila n a d i.
Sudlov  h a y ’a tid a ,  sud  rayosati  va  p le n u m id a   rais  yoki  uning 
to p sh irig ‘iga  b in o a n ,  ilgari  ishni  k o ‘rish d a  q a tn a sh m ag a n   sudya, 
rayosat yoki plen u m  a ’zosi  ish yuzasidan  m a ’ruza qiladi.  M a ’ruzada: 
ishning  h o latlari,  ish  b o ‘y ich a  ch iq arilg an   hal  qiluv  q a ro ri,  ajrim  
yoki  q a ro r,  sh u n in g d ek ,  p ro te stn in g   m az m u n i  b ay o n   etiladi.
Ishda ishtirok etuvchi shaxslar ish k o ‘riladigan vaqt va jo y  haqida 
x ab a rd o r q ilin m ag an  b o ‘lishlariga  q a ra m ay ,  sudga  kelgan  ho llard a 
ham  sud majlisiga kiritiladilar.  Bu shaxslar sudga ish b o ‘yicha m a ’ruza 
q ilin g an id an   keyin  tu sh u n tirish la r  b eradilar.
0 ‘zb ek isto n   R espublikasi  F u q a ro lik   p rotsessual  kodeksining
359-m o d d asig a  asosan,  ishni  n a z o ra t  tartib id a   k o ‘rishda  p ro k u ro r 
qa tn a sh ib ,  o ‘zi  yoki  yuqori  tu ru v c h i  p ro k u ro r  keltirgan  p ro testn i 
q u w a tla y d i yoxud sud  raisi  yoki u n in g  o ‘rin b o sari keltirgan p ro te st 
b o ‘y icha  k o ‘rilayotgan  ish  yuzasidan  o ‘z  fikrini  beradi.
0 ‘zb ek isto n   R espublikasi  F u q a ro lik   p rotsessual  kodek sin in g
3 6 0 - m o d d a s ig a   k o ‘r a ,  0 ‘z b e k is to n   R e s p u b lik a s i  O liy   s u d i, 
Q o ra q a lp o g ‘isto n   R espublikasi  fuqarolik ishlari b o ‘yicha  O liy sudi, 
fuqarolik  ishlari  b o ‘y icha  viloyatlar  va  T o sh k e n t  s h a h a r  sudlari, 
0 ‘z b ek isto n   R espublikasi  H arbiy  sudi  rayosatlarin in g   qaro rlari, 
0 ‘zb ekiston  R espublikasi  O liy  sudi  sudlov  h a y ’a tla rin in g   ajrim lari 
va 0 ‘zbekiston  R espublikasi  O liy sudi  p le n u m in in g  q arorlari  ushbu 
k o d e k sn in g   14  va  2 0 4 - m o d d a la rid a   n a z a rd a   tu tilg a n   ta rtib d a  
chiqariladi.  Protest qanoatlantirilishini yoqlab va unga qarshi berilgan 
ovo zlar  ten g   b o ‘lib  qolsa,  pro test  rad  etilgan  hisoblanadi.
0 ‘zbekiston  R espublikasi  O liy  sudi  sudlov  h a y ’atin in g   n az o ra t 
tartibidagi  p ro te st  b o ‘yicha  ch iq a rg an   ajrim i  su d n in g   t o ‘liq  tarkibi 
to m o n id a n   im zo lan ad i.  Sud  ray o satin in g   q a ro ri  rayosat  m ajlisida 
raislik  qiluvchi  to m o n id a n ,  0 ‘zb ek isto n   R espublikasi  O liy  sudi 
p len u m in in g   q a ro ri  esa,  0 ‘zb ekiston  R espublikasi  O liy  sudining 
raisi  va  kotibi  to m o n id a n   im zolanadi.
28.4.  Sud  qarorlarini  nazorat  tartibida  ko‘rayotgan 
sudning  vakolatlari
0 ‘zb ekiston  R espublikasi  F u q a ro lik   p rotsessual  kodeksining
3 6 1 -m oddasiga b in o a n ,  sud  ishni  n a z o ra t ta rtib id a  k o ‘rib,  o ‘zining 
ajrim i  yoki  qarori  bilan:
2 8 2

---

1)  hal  qiluv  q a ro rin i,  ajrim   yoki  q a ro m i  o ‘zgarishsiz,  p ro testn i 
esa  q a n o a tla n tirm a y   qoldirishga;
2)  hal  q ilu v   q a ro r in i,  a jrim   yoki  q a ro rn i  b u tu n la y   yoxud 
q ism an   b e k o r  qilishga  va  ishni  yangidan  k o ‘rish  u c h u n   birinchi 
instansiya sudi yoki  apellatsiya yoxud kassatsiya instansiyasi sudiga 
y uborishga;
3)  hal  q ilu v   q a ro r in i,  a jrim   y o x u d   q a ro rn i  b u tu n la y   yoki 
q ism an   b e k o r  qilishga  va  ish  y u ritishni  tugatishga  yoxud  arizani 
k o ‘rm asd an   qoldirishga;
4)  ish  b o ‘y ich a   ilgari  ch iq arilgan  hal  qiluv  q a ro ri,  ajrim   yoki 
q a ro rd a n   birini  o ‘z  k u ch id a  qoldirishga;
5)  hal  qiluv  q a ro ri,  ajrim   yoki  q a ro m i  o ‘zgartirishga  yoxud 
b ekor qilishga va ishni yangidan  ko‘rib chiqish  u ch u n  yuborm asdan, 
yangi  hal  qiluv  qarori  chiq arish g a  haqli.
28.5. 
Nazorat  tartibida  sudning  hal  qiluv  qarorlari, 
ajrimlar  va  qarorlarni  qayta  ko‘rishning  kassatsiya  tartibida 
ish  ko‘rishdan  farqi  (subyekti,  obyekti,  protsessual 
tartibi  va  vakolatlari  bo‘yicha)
N a z o ra t  tartib id a   sud  q aro rlarin i  qayta  k o ‘rishning  kassatsiya 
tartib id a   ish  ko ‘rish  bilan  o ‘xshashlik jih atlari: