1. Tarmoqni boshqarish tushunchasi, maqsad va vazifalari

26)Windows Serverning tarmoq xavfsizligini tavsiflab bering
. 
• xavfsizlik: Active Directory xizmati Windows Server 2003 xavfsizlik quyi tizimi 
bilan birgalikda tarmoq resurslariga kirish uchun foydalanuvchi huquqlarini 
moslashuvchan tarzda sozlash imkoniyatini beradi; 
• masshtablilik – talablar ortishi bilan tizimning hajmi va unumdorligini oshirish 
qobiliyati. Tashkilot tarmog‘ining o‘sishi bilan Active Directory katalog hajmi va 
domen kontrollerlari sonini oshirish orqali o‘z imkoniyatlarini kengaytirishi 
mumkin. 
Shunday qilib, Active Directory katalog xizmati, DHCP xizmati kabi, tarmoq 
ob'ektlarini boshqarishda tizim administratorining ishini sezilarli darajada 
osonlashtiradi. Bundan tashqari, foydalanuvchilar o'zlarining joylashuvi haqida 
qayg'urmasdan tarmoq resurslaridan foydalanish imkoniyatiga ega bo'lishadi, 
chunki barcha so'rovlar Active Directory xizmati tomonidan qayta ishlanadi. 
27)Kerberos autentifikatsiya protokolini, autentifikatsiyaning asosiy 
bosqichlarini aytib bering. 
Server resurslariga kirish uchun avval mijozning autentifikatsiyasi, ya'ni 
autentifikatsiya qilinishi kerak. Autentifikatsiya jarayoni uchta asosiy bosqichdan 
iborat 
1) mijozni ro'yxatdan o'tkazish 
2) sessiya chiptasini olish; 
3) serverga kirish. 
28) IPsec protokoli, protokol funksiyalarini aytib bering. 
IPsec protokoli OSI modelining tarmoq darajasida ishlaydi va yuqori qatlam 
protokollaridan mustaqil ravishda foydalanish mumkin, ya'ni dastur protokoli IPsec-
dan foydalanishi mumkin, chunki u oddiy IP protokoli bilan ishlaydi. Bunday holda, 
yuqori qatlam protokoli ma'lumotlari IPsec paketlariga paketlanadi, ular o'z 
navbatida IP protokol paketlariga joylashtiriladi. 
9.3.1. IPsec protokoli xususiyatlari 
IPsec protokoli quyidagi xususiyatlarni taqdim etadi: 

---

• autentifikatsiya - paketlarni qabul qiluvchisi ularning manbasining haqiqiyligini 
tekshirish imkoniyatiga ega; 
• yaxlitlik – ma’lumotlarning o‘zgarmagan holda qabul qiluvchiga yetib borishini 
nazorat qilish amalga oshiriladi; 
• konfidensiallik - ma'lumotlarni shifrlash ularning ruxsatsiz ko'rish uchun mavjud 
bo'lmasligini ta'minlaydi; 
maxfiy kalit taqsimoti - IPsec to'g'ri ishlashi uchun ma'lumotlarni shifrlash va 
shifrini ochish uchun maxfiy kalitlar bilan paketlarning manbai va manzilini 
avtomatik ravishda ta'minlash kerak. 
Taqdim etilgan funktsiyalarni amalga oshirish uchun uchta asosiy protokol 
qo'llaniladi: 
• AH (Autentifikatsiya sarlavhasi) yaxlitlik va haqiqiylikni ta'minlaydi; 
• ESP (Encapsulating Security Payload - shifrlangan ma'lumotlarni inkapsulyatsiya 
qilish) yaxlitlik, haqiqiylik va maxfiylik funksiyalarini ta'minlaydi; 
• IKE (Internet Key Exchange) maxfiy kalitlarni yaratadi va tarqatadi. 
ESP protokoli AH protokoliga o'xshash funktsiyalarga ega ekanligini sezishingiz 
mumkin. 
Funktsiyalarning 
kesishishi 
ko'pgina 
mamlakatlarda 
shifrlash 
protokollaridan foydalanishga ma'lum cheklovlar qo'yilganligi bilan bog'liq. Shu 
munosabat bilan, ikkala protokol ham mustaqil ravishda ishlatilishi mumkin, garchi 
ular birgalikda qo'llanilsa, eng yuqori himoya darajasiga erishiladi