Otkir hoshimov

Barchasidan ushbu kun y o ‘qdir samar, ketmakdaman...
A lim ardon alam bilan pichirlab bu satrni o ‘zi ham 
takrorladi.
Boshini ko‘tarib qarab, notanish odam haliyam o ‘tir- 
ganini ko‘rdi, hayqirib yubordi:
— B orm aym an, deyapm an-ku! N im a qilasiz m eni 
qiynab!
— T o ‘y m eniki em as, dom ullo. Bozor kuni rais 
o ‘g ‘lini 
u y la n tiia y o tg a n
edi. 
A taylab 
yubordi. 
O ynatog‘dan keldim.
A lim ardon yarq etib qaradi. Birdan ko ‘z o ‘ngi 
tiniqlashib, tikilih qoldi.
— Q a y erd an deysiz? — d ed i entikib.
— O ynatog‘dan, — notanish kishi yalingan ohangda 
so‘radi: — Pul tashlab ketaym i?
A lim ardon ichki bir g‘ijinish bilan q o ‘l siltadi.
— Pulingiz kerakmas. Boraman!
* * +
T o ‘y tarqay deb turgan edi, birdan sham ol ko ‘tarildi- 
yu, zum o ‘tm ay b o ‘ronga aylandi. Sham ol shiddat bilan 
quyunday yopirilar, hovlidagi olchalarning shoxlarini 
qarsillatib, ayqash-uyqash qilar, u zun stol ustidagi das- 
turxonlarni shartta ko‘tarib, taqsim chalarni chil-chil 
qilib yuborardi. O dam lar chuvillab qolishdi. Kuyov-kelin 
o ‘tirgan joydagi palak uzilib tushdi.
T o ‘yda y elib-yjgurib xizmat qilayotganlar shosha- 
pisha kelinni uyga olib kirib ketishdi. 0 ‘rtadagi m in- 
ginchi lam pochka lopillab-lopillab tu rd i-d a, birdaniga 
qarsillab yorilib ketdi. T o g ‘ tabiati quturib, bir zum da 
ham m ayoqni ostin-u stu n qilib tashladi.
A lim ardon o ‘ziga ajratilgan burchakdagi so‘ridan 
sakrab tushdi. Allakim ichkaridan o ‘ninchi chiroq 
k tarib chiqdi. A m m o shu ondayoq b o ‘ron chiroqning 
shishasini uchirib parchinlab tashladi.
A lim ardon xavotirlanib osm onga qarab q o ‘ydi. Xuddi 
shu payt ilonday chaqm oq yaraqladi-yu, etagi ch qqi- 
larga osilib yotgan vahim ali, q o p -q o ra bulutlarning qir-
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

rasi aniq k rinib ketdi. K elidan yer-u k kni larzaga 
solib, m om aqaldiroq gum burladi.
A lim ardon o ‘zi bilan o ‘zi ovora bo ‘Iib qolgan 
odam lar orasidan  tib, to r ko ‘chaga chiqdi. N ariroqda 
soyaday qorayib turgan m ashinasining oldiga bordi. 
Shoshilm asdan eshikni ochdi.
A lim ardon hech qayerda bugunchalik hissiz, sovuq 
q o ‘shiq aytm agan edi. Bu safar u bir qultum ham ich- 
madi. Raisning pulini olm adi ham . H ar gal o ‘rtaga tush- 
ganida ko ‘zlari bilan M uqaddam ni izlar, qayerdadir, shu 
atrofda, o dam lar orasida turibdi, deb ishonar, xotin-xalaj 
orasid a ch o p ish ib yurgan b o lala r ich id a o ‘zining 
Shavkati ham borligini  ylar, q o ‘shiq aytardi-yu, nim a 
deyayotganini o ‘zi bilmasdi.
A lim ardon ashula aytar ekan, qaysidir bir burchakda 
o ‘sha Kabir ham o ‘ziga iljayib tikilib turganini ko ‘z 
o ‘ngiga keltirib g‘ijinardi. Kim bilsin, balki o ‘sha raqibi 
ham uning peshanasiga pul qistirib, sadaqa bergandir.
A lim ardon kerakm as, deb h archand qaytarm asin, 
serzavq tog‘ xalqi uni pulga ko ‘mib tashladi. U bo ‘ron 
boshlanganidan xursand edi. Eshikni qarsillatib yopdi- 
da, m ashina chirog‘ini yoqdi.
C h iro q n u rlari z u lm a tn i tilk alab tashladi. T o r 
ko‘chada chekka-chekkada to ‘dalashib qolgan odam lar, 
u yoqdan-bu yoqqa besaranjom yugurgan xizm atchilar 
beixtiyor m ashina tom onga burilib qarashdi.
A lim ardon endi m oto m i yurgizgan edi, allakim o ‘ng 
tom ondagi eshikni tortdi. O cholm adi shekilli, eshik dar- 
chasidan m o ‘raladi.
— H a? — dedi A lim ardon qayrilib qaram ay, keyin 
yelkasiga beqasam chopon tashlab olgan raisni tanidi-yu, 
yum shoqroq qilib so‘radi: — N im a deysiz?
— Ketyapsizm i? — dedi rais sham olning o ‘kirgan 
ovozini bosish uch u n baqirib.
Y o‘q, u hech qayoqqa ketmaydi. Bu yerga to ‘y uchun 
kelgan emas!
A lim ardon M uqaddam ning uyini nim a deb so‘rashi- 
ni bilm ay ikkilanib qoldi.
— Vaqt b o ‘ldi endi, — dedi ataylab ishonch bilan.
— Shu topda-ya? — dedi rais yana shangMllab. U 
tag‘in bir nim a dedi-yu, m om aqaldiroq ovozini bosib 
ketdi. G ulduros to ‘xtaganidan keyin boshini yanayam
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

ichkariroq kiritib qichqirdi: — Qoling, yo‘l yom on. 
H ozir Shodivoy uyiga olib ketadi.
A lim ardon indam adi. U  tirgan yerida hayajonidan 
titrar, o ‘g‘lini ko‘ ish in i o ‘ylagan sayin b attar entikib 
ketardi. Yo‘lga chiqqanidayoq yuragi sog‘inch bir tuy- 
g‘u — Shavkatni k o ‘rish tuyg‘usi bilan lim m o-lim to ‘lib, 
tipirchilab ketgan edi. Endi esa bu tuyg‘u qudratli bir 
talabga aylangan, A lim ardon bu talab qarshisida ham m a 
narsadan voz kechishga tayyor edi. Kim biisin, balki bir 
yo‘la olib ketar... N im a, haqqi yqmi?! Olib ketadi!
— Erta bilan tushib ketasiz! — rais nari ketib, zum 
o ‘tm ay 
ikki 
kishi 
b o ‘lib 
qaytib 
kelishdi. 
— 
Shodivoynikida qolasiz! — dedi yana qichqirib.
AJimardon o ‘tirgan yerida egilib o ‘ng eshikni ochdi. 
S hodivoy o ‘rin d iq q a o g “ir c h o ‘kdi. 
Bu o ‘sha — 
A lim ardonni to ‘yga aytish uchu n restoranga qidirib bor- 
gan yigit edi. Boya A lim ardon ashula aytayotganida 
Shodivoy uning keiidan choy k tarib yurgan edi.
— Jonivorning quturishini qarang-a, m ehm on! — 
Shodivoy qora kostum ining yelkalarini oppoq qilib 
yuborgan changni qoqdi. — Q ani, yurdikm i?
A lim ardon qoron g‘ida unga jirkanib qarab q o ‘ydi. 
“ C hangini m ashina ichiga orqalab kirganini-chi! N im a 
qilsa ham qishloqi-da! M uqaddam ning eri ham shunga 
o ‘xshagan molsifat b o ‘lsa kerak!”
0 ‘zining xayolidan o ‘zi g‘ijinib ketdi. Bordi-yu, 
M uqaddam eshikdan haydab yuborsa-chi?
Shu payt qancha vaqtlardan beri yuragida tugilib yot- 
gan alami qaytadan yangilanib ketdi-yu, nafrat bilan 
pichirladi: “ N im a, o ‘z bolam ni k o ‘rishga haqqim
y o ‘qm i!”
A lim ardon m ashinani sekin jild ird i-d a, qishloqning 
pastak tosh devorlari orasidagi o ‘n q ir-c h o ‘nqir yo ‘llar- 
dan avaylab yurib ketdi.
Bahaybat qoyalar orasida k m ilib qolgan jajji qishloq 
tabiat qudratidan vahim aga tushganday pusib qolgan, 
k ich ik -k ich ik d erazalard a c h iro q ko ‘rin m as, g o ‘yo 
ham m a allaqanday yengilm as dahshat oldida titrayot- 
ganday edi.
Y ana chaqm oq chaqdi. G ‘am gin qovoq uyib turgan 
baland-baland qoyalar yarq etib yorishdi, yana zulm at 
c h o ‘kdi. K etidan m om aqaldiroq gum burladi. Tog‘lar-
119 * * * * *
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

ning zaharxanda qahqahasi uzoq aks-sado berib turdi, 
keyin gum bur-gum burlar bir-biriga ulanib ketdi. Endi 
gulduros bir nafas ham tinm as, qoyalar ch o 'q q id a n suron 
solib, qishloq ustiga ag‘darilib tushayotgandek edi.
— Tog‘da m om aqaldiroq vahim ali b larkan! — dedi 
A lim ardon g‘am gin xayollardan qutulish uchun ataylab 
baland ovoz bilan.
— S ekinroq aytasizm i, m ehm on! — Shodivoy 
suyanchiqqa yelkasini tashladi. — Bir kuni deng, 
Polvontepada trak tor haydayotgan edim . S hunaqa, ayni 
bahor. Rais har kuni koyiydi. Ish c h o ‘zilib ketayot- 
ganidan xafa. Erta bilan oyog‘im tortm asa ham otni 
egarlab dovonga ch iqib k etdim . V aqt p esh in d an
og‘ganda deng, bir sel kelsa b o ‘ladimi! T og‘ tepasida 
yolg‘iz o ‘zing b o ‘lsang h a m m ay o q v ahim a b o ‘lib 
ketarkan. Jiyronni choptirib tushib ketaveray desam , 
y lda bir kori hol bo‘lib qoladim i, deb q o ‘rqam an. 
Turaveraym i, desam , yana q rqam an. Xullas, yaratgan- 
ga m ing bor sig‘indim -da! — Shodivoy o ‘sha kundagi 
ahvolini esladi shekilli, kulib q o ‘ydi.
M ashina peshanasidagi oynaga chirsillab yom g‘ir 
tom chilari urildi. Yana yuz qadam cha yo‘l bosganlaridan 
keyin sharros jalaga aylanib ketdi. T om dan oqih tusha- 
yotgan suv oynani butunlay to ‘sib q ygan, yo‘1 yaxshi 
ko“rinm as, g‘ildiraklar tagidan suv shovullab oqardi.
A lim ardon boyadan beri xayolini chuvaltirib yubor- 
gan fikrlardan bir qarorga keldi-yu, torm ozni bosdi. 
Shodivoyga qarab q o ‘ydi-da, iloji boricha xotirjam
gapirishga urinib so‘radi:
— K abirning uyi qayerda? — U ovozining titray 
boshlaganidan g ‘ijinib, bir lahza jim qoldi. Yanayam
xotiijam roq gapirdi — A gronom Kabir...
— O ‘rm onchini aytasizm i? — A lim ardon qoro ng ‘ida 
Shodivoyning hayrat bilan tikilib turgan ko‘zlarini aniq 
ko*rdi. — N im aga edi?
A lim ardon teskari qarab oldi.
— K o‘rm oqchi edim , — dedi bo ‘g‘ilib. — Eski ta- 
nishmiz...
Shodivoy yana o ‘sha beg‘araz ohangda shang‘illadi:
— Q o ‘y san g iz-ch i, m ehm on! 
B ugun b iznikida 
q o ‘noq b o ‘lasiz. — A lim ardon q a t’iyat bilan ta ’kidladi:
— Yo‘q! Kabirnikiga tusham an.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

I
I*
. 
o*
N>
=
• 
N
*
r
?
r
*
r
a
.c
:.
a
E
r
r
*
o
-™
»
O
>
3
r
?
2
. 
ty
i 
w