Otkir hoshimov

8
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

to rtin ch o q lig i harn, ch iro y li c h e h ra si h am k o ‘p in c h a
A lim ard o n n in g jig iga tegardi.
— K ech q o ld im -a ? T o ‘g‘rim i? — d ed i A nvar u zr 
s o 'ra g a n o h an g d a .
K eyin b eg u n o h k o ‘zlarin i A Jim ard o n d a n u zm ay y an a 
o ‘sh a past, o ‘y c h a n o h a n g d a gapirdi:
— Ishga b o rd im . H e c h ilojini q ilo lm ad im . B irinchi 
kun...
A lim ard o n u n in g  ziga em as, sh iftn in g b ir chek k asi- 
ga q arab so ‘radi:
— 0 ‘sh a telestu d iy ag am i?
A nvar d o ‘s tin ir g gap b o sh lag an id a n q u v o n ib ketdi.
— H a. 
BilaScinmi, m u zik a redaksiyasiga! — U
sev in ch d a n ch e h rasi yorishib, o ‘rn id an tu rd i. — Sen 
sog‘ayishing bilan studiyaga b o rasan. H o z ir u y erdag ilar 
yosh artistlarga ju d a m u h to j ekan. — U d o ‘stiga sin ch ik - 
lab q arab q o ‘ydi.
A lim ard o n m iyig‘ida k u ld i-y u , in d am ad i. K o ‘nglida 
g ‘ijin ish m i, 
a d o v a tm i, 
a lla q a n d a y x ira b ir tu y g ‘u
uyg‘o n d i. 0 ‘z id an o ld in A n v arn in g ish boshlag an i, 
q u v o n ch b ila n g apirishi un g a yo q m ad i.
U n in g o ‘zini ham sh ah a rd ag i m u zik a m aktabiga 
o ‘q ituvchi qilib tay in lash g an , a m m o hali ish b o sh lam a- 
gan edi.
A nvar d o ‘stin i ran jitib q o ‘y g an in i pay q ad i shekilli, 
in d am asd a n borib q o g ‘o z x altan i och d i.
— U z u m y eysanm i? — dedi tu rg an yerid a burilib
qarab. A lim a rd o n n in g jav o b in i h am
k u tm a y hovliga
chiqib ketdi. Z u m o ‘tm a y t o ‘rtb u rc h a k p a tn isd a ikki 
b o sh u z u m k o ‘ta rib
k ird i. 
Y a n a
k a ra v o t o ld id a
c h o ‘kkaladi. — O l, ju d a sh irin ekan ...
A lim ard o n k o ‘z qiri bilan q arab q y d i. S ap-sariq 
h u say n ilar to v lan ib tu ra r, sh u d rin g d ay suv to m c h ila ri 
tarang, tekis u zum d o n a la ri ustid a jilo la n a r edi.
A nvar ikki d o n a u z u m n i uzib oldi.
— O g‘zin g n i och!
A lim ard o n u zu rn n i karsillatib y er ek a n , b eixtiy or jil- 
m aydi.
— S h ah ard a n irn a gaplar?
— T in ch lik ... — A nvar qizlarnikiga o ‘xshagan tim q o - 
ra k zlarin i suzib q o ‘ydi.
A lim ard o n u n in g qiziq bir y angilik aytishga o g ‘iz ju ft- 
lab tu rg a n in i sezdi.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

— G apiraver! — dedi jilm ayib.
A n v ar yalt etib unga qaradi.
— M u q a d d a m shu yerga — B o ‘s to n guzaridagi 
d o ‘xtirx o n ag a h am sh ira b lib kelibdi...
“ H a , sh u n in g u c h u n o g ‘zi q u lo g ‘ida e k a n -d a !” 
A lim ard o n n in g k o ‘nglida y an a o ‘sh a ch a lk a sh tu y g ‘u 
u yg‘o n d i A nvar bu qizni yaxshi k o ‘rishini k o ‘p g ap ira r 
edi. “ Bu yog‘i h a m besh b o ‘libdi... Q iziq, b ir xil 
o d a m la r n in g ishi o ‘z - o ‘z id a n y u rish ib
k e ta v e ra d i. 
M e n ik i-c h i? ” A lim ard o n ich id a x o ‘rsinib q o ‘ydi.
— Yaxshi! — dedi x u sh c h a q c h a q g apirishg a u rin ib . — 
B izni k elin n in g o ‘zi d a v o la r e k a n -d a ?
— A ytdim u nga... — A nvar b ir shingil u z u m n i u nga 
tu tq azd i. — B ug u n d an bosh lab h a r kuni kelib turad i. — 
U t o ‘satd an esiga tu sh g a n d e k so ‘radi... — M astava qilib 
b eraym i... A ftingni b u rish tirm a , yaxshilab p ish iram an ...
S aldan keyin A n v a m in g o sh x o n a d a gursillab o ‘tin
y o rg a n i 
e sh itild i. 
Z u m
o ‘tm a y
d e r a z a
o rq a s id a
A n v am in g o ‘zi k o ‘rin d i U m a y k a c h a n b o ‘Iib olgan edi.
— H a m m a y o q x azon b o ‘lib ketibdi, su p u rib ta sh - 
lay, — dedi u d e ra z a d a n b o sh in i suqih. — K eyin m o lx o - 
n a eshigi tagida yotgan sopi u zu n su purg ini o ld i-d a , 
xuddi c h a lg ‘ida o ‘t o ‘rayo tg an d ay q u lo ch k ash la b su p u ra 
ketdi.
Y irik-yirik y o n g ‘o q x az o n la ri qizg‘ish o ‘rik y a p ro q - 
lariga q o ‘shi!ib, supurgiga erg ash g an ch a havoda ojizgina 
p irp irab u ch ib , a n c h a nariga b o rib tu sh a r, hovlinin g 
o p p o q sathi y o la k d a y o ch ilib q o la r edi. A nvar sup urgin i 
g ‘ayrat bilan q a ttiq -q a ttiq silkitar, a m m o zu m  tm a y
supu rilgan yerga y an a x az o n la r kelib q o ‘n ar, x u n o b i 
o sh ib tag ‘in orqaga q a y ta r edi.
A lim ard o n y a p ro q la m in g p irp irab u ch ish in i to m o sh a 
q ila-q ila p in ak k a k etdi...
* * *
O sh x o n a ichi tu tu n g a t o ‘Iib ketg an edi. 0 ‘tin o ‘c h a - 
kishgan day y o n m as, h ad eb tu ta r edi A nvar c h o ‘nqayib 
o lg an ch a b o r kuch i bilan puflayverib to m o q la ri achishib 
k e td i. B  g ‘ilib y o ‘tala b o sh la d i. E n d i to q a ti to q
b o ‘lgan ida o ‘tin lov etib yonib ketdi.
A nvar tu tu n d a n b o ‘g ‘ilib tash q arig a o tildi. K o ‘zlarin i 
u zo q ishqaladi. Q o ‘Iini tu sh ird i-y u , k o ‘c h a eshik o ld id a
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

o ‘ziga q arah tu rg an M u q a d d a m n i k o ‘rib xijo latd an
y uzlari loviliab ketdi. M u q ad d a m qizil k o ‘ylak kiyib 
olg an , q o ‘lidagi y altiro q sterilizato rn i silk itg an ch a hadeb 
kulardi.
A nvar jilm a y g a n c h a yugurib u n in g oldiga bord i.
~ K elding izm i? Q a n d o q to pdingiz?
— H a m m a y o g ‘ ingiz qo rak u y a b lib ketibdi-ku! — 
M u q a d d a m erk a tab assu m b ilan u ng a q arab q o ‘ydi. — 
Q a n d o q k ira m a n , d eb c h o ‘ch ib tu rg an ed im . Y axshiyam
o ‘zingiz b o r ekansiz!
... M u q a d d a m A nvarga b o sh d an oyo q q arab ch iq di. 
S hu to p d a u n in g c h a n g aralash is tek k an q o sh -k ip rik lari, 
m ay k ac h an b o ‘lib olib, x ijolatdan q izarib turish i ham
kulgili, h a m zavqli edi. U A n v am i h ec h q a c h o n hozirg i- 
day so d d a, a m m o k o ‘ngi(ga y aq in , dilkash bir h o latd a 
k o ‘rm ag an edi.
— O sh p az lik n i h a m bilasizm i? — ded i u A n v am in g
qorayib qo lg an p esh an asig a qarab.
A nvar sod d ag in a jilm ay ib q o ‘y d i-y u , A lim ard o n y o t- 
gan uyga im o qildi
— K iraylik.
K e tm a -k e t uyga kirishdi. D ev o r oldidagi k aravot 
y oniga A n v ar b irin c h i b o ‘lib bo rd i. K o ‘rp an i k  tarib
q a ra d i-y u , M u q ad d a m g a o ‘girilib shivirladi:
— U xlab q o lib d i-k u ...
M u q a d d a m oyoq u ch id a yurib kelib, b e m o rn in g u sti- 
ga egildi.
R angi b iro z sin iq q an , a m m o k o ‘rkam ch e h rasid a 
q a t’iyat balqib tu rg an yigit k o ‘zlarin i c h irt yum ib uxlab 
yotardi. M u q a d d a n i b ir q arash d ay o q u n in g ch im irilg an
q o sh larid a, m ah k arn y u m ilg an y u p q a lablarid a, kulgichi 
c h u q u r b otib kirg an iyagida m ag ‘ru r b ir ifoda borligini 
payqadi. N e g a d ir q ip -q iz a rib ketdi. 0 ‘zining h o latid an
o ‘zi iy m an ib , g u n o h qilib q o ‘ygan o d a m d e k A nvarga 
q aradi. A n v am in g tikilib tu rg an in i k o ‘rib b a tta r qizardi.
— U y g ‘o tasizm i? — dedi sekingina.
A n v ar y a la n g ‘o c h y elkalarini qisdi.
— 0 ‘zingiz bilasiz...
M u q a d d a m b ir lahza o ‘ylanib qoldi.
— M ayli, — d ed i pich irlab . — B ezovta qilm ay q o ‘ya 
qolaylik. S te riliz ato rn i tash lab k etam a n . E rtaga ertalab
kela q o lam an .
n
* T * * ~
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

A nvar bu safar h am yelkasini qisdi.
— M ayli...
M u q a d d a m eshik oldiga b o rg a n id a yana b ir m arta 
o ‘girilib q a ra d i. T o k c h a la rd a g i c h o y n a k -p iy o la la rg a , 
s h k a f 
u stid ag i 
g a n c h
m u s h u k c h a g a , 
ta x m o n d a g i 
k o ‘rp a ch alarg a b ir-b ir n a z a r ta sh la d i-y u , tag ‘in k arav o t- 
ga tik ilib qoldi. B em o r h a m o n q o sh in i c h im irg a n c h a
q im ir etm a y y o tar, c h e h ra s id a o ‘sha q a t'iy a t b o r edi.
— B ronxit ek a n m i? — dedi A nvarga qarab . A nv ar b ir 
q lini b alan d k o ‘tarib eshik kesakisidan u sh lag an c h a 
goh A lim ard o n g a, goh M u q a d d a m g a q arab tu ra r edi.
— B olaligidan sh u n a q a , — ded i A n v ar a c h in ish t o ‘la 
past o h an g d a . — Sal sh am o llasa o ‘pkasi qisadi. Qaysi 
kuni a n h o rd a c h o ‘m ilib, ta g ‘in sh am o llab qolibdi. 0 ‘ja r- 
da, o ‘ja r. K asalxonaga b o rm ad i. — U bir nafas jim
q o ld i-d a , y an a A lim ard o n to m o n g a q arad i. — H ali b il- 
m aysiz... J u d a ajoyib yigit. S h u n a q a ovozi b o rk i, sh u - 
naqa yaxshi ash u la aytadiki...
— E sh itd im ... D o k to r aytgan edi. — M u q a d d a m
A nvarga q arab jilm ay d i. — K etaveraym i?
A nv ar u n in g k o ‘zla rid a n o ‘ziga q a d rd o n b o ‘lib q olgan
iliq m e h m i sezd i-y u q u v o n ib ketdi.
— O vqat pishsin... K u zatib q o ‘y am an .
* * *
U la r a n h o r yoqasidagi yoIg‘izoyoq yoMdan iz m a -iz
borishardi. M u q a d d a m o ld in d a ketar, A n v ar u ch q a d a m - 
c h a o rq a d a u n d a n k o ‘z u z m a y b o rard i. YoM kim sasiz 
boMgani u c h u n M u q a d d a m tuflisini y ec h ib , b a rm o q la ri- 
ga ilib olgan, yalang o y o q lari o stid a n k o ‘ta rilg a n c h a n g
yoM c h e k k a sid a g i sar a y a b o s h la g a n o ‘t!ar u stig a 
c h  k a r, etag in in g sh a m o lid a n silkingan g ‘u m a y la r o h ista 
bosh silkib qo lard i. U c h o r-a tro fn i to m o sh a qilib b o rar, 
A nvar u n in g c h e h ra sin i k o ‘rm asa h am q u v o n c h d a n jil- 
m a y a y o tg a n in i, h ay ajo n la n ay o tg an in i sezib tu ra rd i.
Q ishloq u stid a kuzn in g atlas lihosi lovillab y o n ad i, 
u fqqa tu ta sh ib ketgan p o lizlar, to k z o rla r g o h qizgMsh, 
goh q a h ra b o ran g d a tovlanadi. O lisda, o sm o n n in g yer 
bilan tu tash g an jo y id a olovli bir h o v u r ich id a q uy osh
b otib borardi. Q a y e rd a d ir b u z o q la r m a ’raydi, g u za r 
to m o n d a n m ak tab b o lalarin in g q iy -c h u v tovush lari esh i- 
tiladi
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

S o ‘q m o q b ird a n o ‘ngga b u rild i-y u , p astg a, a n h o r 
ustiga sh o ‘n g ‘ib ketdi. M u q a d d a m to ‘x tab qoldi. “ E n d i 
q ay o q q a b o ra m iz ? ” — d eg an d ay A nvarga qayrilib q ara- 
di.
— Y a k k a c h o ‘p d a n  ta m iz ... — A n v ar M u q ad d a m n i 
c h e tla b o ‘td i-d a , tik s  q m o q d a n pastga yugurib tushib, 
qirg‘oqdagi toJning q a d ir-b u d u r, y o ‘g ‘on gavdasini q o ‘li 
bilan ushlab qoldi. A n h o r so h ilid a erk ak lab ketgan
b a la n d -b a la n d y alp izlar yash n ab y o tar, q irg ‘oqdagi ikki 
tu p az im tol atro fg a o q sh o m soyasini tash lag an edi. 
A nvar bu rilib q a ra d i-y u , te ra k b o ‘yi b alan d lik d a o ‘ziga 
q arab jilm ay ib tu rg an M u q a d d a m n i k o ‘rdi. Y u q o rid a hali 
quyosh n u ri so ‘n m ag an i u c h u n M u q a d d a m n in g qizil 
k ylagi ofto b d a y araq lar, g yo u n in g o ‘zi ham alanga 
o  u sh id a y o n ay o tg an d e k edi.
U qoM larini h a v o d a keng y o z d i-d a , b o la la rc h a
s h o d o n o h a n g d a qichqirdi:
— U sh lan g , A nvar aka!
A n v ar h u sh in i yig ‘ib o lg u n c h a u c h o p q illab tu sh a 
b osh lad i. A n v a rn in g yuragi g upillab urib k etd i. U 
M u q a d d a m n in g h o z ir h ag ‘riga kelib u rilish in i bilib tu rar, 
a m m o q u c h o q la b o lishini h am , qoMidan tu tib qolishin i 
h am b ilo lm a y ik k ila n a rd i. A n v a r h u s h in i t o ‘p lab
boM guncha M u q a d d a m sh id d a t b ilan yetib keldi. A nvar 
b ird an o ‘zini ch e tg a o ld i-d a , u n in g bilag id an m ah k am
tu tib q o ld i. 
M u q a d d a m k esk in b u rilg a n c h a u n in g
k o 'ksiga urildi. U n eg a d ir k o ‘zlarini y u m g a n c h a had eb 
kular, A nvar esa h ay a jo n d a n nafasi tiq ilib , n im a qilishi- 
ni bilm ay qolgan edi. M u q a d d a m u n g a h ec h q a c h o n
sh u n c h a lik y aqin tu rm a g a n , u n in g sochlari h ech q a c h o n
A nvarning yuziga teg m ag a n edi. A n v ar h ay a jo n d a n
b o ‘ ilib q o lg an , o ‘zi h a m m a ’no sin i tu sh u n ib y etm ag a n
a lla n im a d a n u yalar edi.
M u q ad d a m qoMini to rtib o ld i-d a , q o sh larin i ch im irib
jilm aydi.
— Y o m o n siz-a. .
A nvar y an a n e g a d ir o ‘zid an o 'z i uyalib, k zlarini 
olib q o ch d i.
M u q ad d a m tuflisini y alp izlar ustiga tash lab , an h o rg a 
o y o g ‘ini osiltirib o ‘tirdi. A nvar tik k a tu rav e rish in i h am , 
u n in g yoniga  tirish in i h am b ilm asdi. 
M u q ad d a m
yelkasi o sh a b u rilib q arad i. X uddi unin g k o ‘nglidagini 
bilib tu rg an d a y s radi: