Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti abdurahmonov q. X., Xolmominov sh. R

Ish bilan bandlikning yangi mikroiqtisodiy nazariyasi 
mehnat bozorini 
ichki tom ondan bir xil b o im ag an va nihoyat darajada dinamik tarzda 
o'zgaruvchan, harakatchan tizim deb hisoblaydigan yangi nazariyani aks 
ettiradi. Dinamik yondashishni ishlab chiqish, aw alo, Ch. Xolt, Ch. Perri, 
M. Feldsteynlaming tadqiqotlari bilan bogiiq. Bu mualliflar ishsizlikdan, 
odatda, oila boquvchisi hisoblanmagan xotin-qizlar va yoshlar ko'proq 
jabrlanishini ko‘rsatib berdilar. llmiy iste’molga yangi ko‘rsatkich— tugallangan 
ishsizlikning o'rtacha muddati, ya’ni ishsizlikning boshlanishidan oxirigacha 
b oigan muddati — kiritilgan edi. Odatda, bu muddat ko'pi bilan bir-bir 
yarim oyni tashkil etishi aniqlandi.
Dinamik yondashish tarafdorlari tahlil qilish uchun ishsizlik turlarini mehnat 
bozoridagi ishchi kuchi oqimlari nuqtai nazaridan tasniflashni qoiladilar. Bu 
mualliflar ishsizlikni umuman emas, balki ishchi kuchining har bir alohida 
toifasiga nisbatan tushuntirish, mehnat bozoridagi har bir oqimga tegishli boigan 
o'ziga xos sabablami va ish bilan band emaslik manbalarini qidirib topish lozim 
deb, hisoblar edilar. Ishsizlik muammosini ular ishchi o ‘rinlari surunkali 
ravishda yetishmasligiga emas, balki ko'plab odamlaming olingan ish o'rnida 
uzoq saqlanib qola olmasliklarida deb bilgan edilar. Bu iqtisodchilar soliqlami 
kamaytirish, ishsizlik yuzasidan beriladigan nafaqalar miqdorini qisqartirish, 
qonunda belgilangan eng kam ish haqi darajasini bekor qilish yoki pasaytirish, 
mehnat bozoridagi axborot tizimini takomillashtirishni jamiyatning iqtisodiyotga 
ta’sir etishi chora-tadbirlari sifatida taklif etdilar.
Muvozanat modellari, tozalanmaydigan bozorlar paradigmasi 
ish bilan
bandlik yangi makroiqtisodiy nazariyasiga 
kiradi. Ushbu kontsepsiyalar 
ishsizlikka uzoq davom etadigan o'zgarmas muvozanatsizlik fenomeni deb 
qarashni aks ettiradi. Bu konseptsiyalarda ishsizlik ayrim xo'jalik bozorlarining 
umumiy muvofiqlashtirilmaganligi bilan izohlanadi. Keyns nazariyasidagidek, 
faqat mehnat bozoridagina emas, balki, shuningdek, tovar bozoriga yoyilgan 
narxlar qat’iyligi va o‘zgarmasligi muvozanatsizlik modellarining umumiy 
shart-sharoiti b o ia d i. Har ikki bozorda narxlar qaysi darajalarda hosil 
boiganligiga qarab iqtisodiyot quyidagi tartiblardan birida boiadi: keynscha 
ishsizlik tartibi, bostiriigan inflyatsiya tartibi (umumiy ortiqcha talab bilan 
tasniflanadi), klassik ishsizlik tartibi (yuqorida nomi tilga olingan ikki tartib 
o'rtasidagi oraliq tartib deb hisoblanadi va m ehnat bozoridagi taklifning 
ortiqchaligi va tovar bozoridagi tovaming ortiqchaligi bilan tasniflanadi), 
chala iste’mol tartibi (tovar bozoridagi talabning yetishmasligi va mehnat 
bozoridagi taklifning yetishmasligi bilan tasniflanadi), valrascha muvozanat 
(bu to ‘rt tartibning tutashgan nuqtasi boiadi: bunda bozorlaming birortasida 
ham na ortiqcha talab, na ortiqcha taklif boim aydi, bitimlar muvozanatli 
narxlar bo‘yicha amalga oshiriladi).