Tirek sozler ham terminler
Investiciya, eksport ham import, qosilgan qun sahgi, akciz
sahgi, tovar konsignaciya shartleri, bank kepillikleri, QMDA
ESHSH, SHSHSH.
Takirarlaw ushm sorawlar:
1. Sirtqi ekonomikaliq xizmet degende neni tusinesiz?
2. Sirtqi ekonomikaliq xizmet subyekti sipatmda Ozbekistan
Respublikasmm biyligine neler kiredi?
3. Ozbekistan Respublikasmm sirtqi ekonomikaliq xizmet
tarawmdagi tiykargi waziypalarm aytih.
4. Ozbekistan Respublikasi sirtqi ekonomikaliq xizmetinin
tiykargi tarepleri nelerden ibarat?
5. Ozbekistanda sirtqi ekonomikaliq xizmet tarawmda qabil
qilmgan huqiqiy hujjetlerin aytin.
6. Sirtqi ekonomikaliq xizmetin mamleket tarepinen tartipke
sahw nelerdi 6z ishine qamtip algan?
7. Ozbekistanda sirtqi ekonomikaliq xizmetin jetistiriw ham
rawajlandinwdin tiykargi bagdarlarm anlatm.
8. Ozbekistanda eksport qihwshilar xizmetin qanaatlantmw
ushm qanday jenillikler jaratilgan?
9. Ozbekistannin xahq arahq valyuta-kredit sholkemleri menen
6z-ara sheriklik baylamslarm anlatm.
10. Ozbekistan qanday integraciyahq birlespelerde qatnasadi?
Test sorawlan
1. Sirtqi ekonomikaliq xizmet degende - ...
A) Ozbekistan Respublikasi mamleket mekemelerinin,
yuridikahq ham fizikahq tarepleriniri sirt el mamleketler, olardm
yuridikahq ham fizikahq tarepleri, xahq arahq sholkemleri menen
6z-ara paydah sheriklik omatiwga, bunday sherikliktin
rawajlaniwma qaratilgan jami ameliy hareketleri tusiniledi.
B) milliy xojahqlar ortasinda 6z-ara turaqh baylamslanmn
rawajlamwi jane miynet bolistiriliwi negizinde juzege kelgen
197
mamleketlerdin ekonomikaliq, socialliq-siyasiy ham madeniy
jaqtan birlesiwi.
C) milliy xojaliqlardm 6z-ara fmanshq qatnasiqlann tartipke
sahwshi process.
D) mamleketler ortasmdagi onimler, xizmetler ham kapital
hareketi menen baylanish qatnasiqlarga sheklewler qoyihwi
processi.
2. Ozbekistan Respublikasi sirtqi ekonomikaliq xizmetin
tartipke sahwshi tiykargi nizamshihq hujjetin korsetin.
A) «Valyutam tartipke sahw haqqmda»gi Nizam.
B) «Sirtqi ekonomikaliq iskerlik haqqmda»gi Nizam.
C) «Shet el investiciyalan haqqmda»gi Nizam.
D) «Baji tarifi haqqmda»gi Nizam.
3. Ozbekistan Respublikasi Xahq arahq valyuta fondina
qashan agzahqqa qabil qihngan?
A) usi fondqa agza emes.
B) 1992-jil21-sentyabrde.
C) 1994-jil 15-avgustta.
D) 1995-jil 12-martta.
4. Ozbeldstan Respublikasi Aziya Rawajlaniw Bankine
qaysi jilda agzahqqa kirgen?
A) 1995-jilda.
B) 1992-jilda.
C) 1993-jilda.
D) 2001-jilda.
5. Ozbekistan Respublikasi Islam Rawajlaniw Bankine
qashan agzahqqa kirgen?
A) 2004-jil 10-sentyabrde.
B) 2002-jil 5-mayda.
C) 2005-jil 16-aprelde.
D) 2003-jil 3-sentyabrda.
6. Ozbekistan Respublikasi Shanxay sheriklik sholkemine
(SHSHSH) qashan agza bohp kirgen?
A) 2001-jiliyunaymda.
B) 2002-jil may ayinda.
198
C) 2003-jil iyun ayinda.
D) 1999-jil avgust ayinda.
7. Ozbeldstan Respublikasinda tikkeley sirtqi ekonomikaliq
xizmetin qadagalawshi mamleket organs qaysi qatarda t u w n
korsetilgen?
A) Ozbekistan Respublikasi Orayliq Banki.
B) Ozbekistan Respublikasi Finans ministrligi.
C) Ozbekistan Respublikasi sirtqi ekonomikaliq baylanislar,
mvesticiyalar ham sawda ministrligi.
D) Ozbekistan Respublikasi Mamleketlik Sahq komiteti.
199
GLOSSARIY
Aktiv tolew balansi - tolem balansinda tusimler summasi
tolemler summasinan artiq boladi.
Arbitrajsmlar - bir waqittin ozinde turli bazarlarda, turli
bahalar tiykarmda fmansliq resursti satip ahw ham satiw arqah
payda koretugin jahan finans bazari qatnasiwshilan.
Asean - 1967-jilda Bruney, Vyetnam, Indoneziya, Kambodja,
Laos, Malayziya, Myanma, Singapur, Tailand ham Filippin
tarepinen sholkemlestiritilgen Qubla-Stngis Aziya mamleketleri as-
sociaciyasi.
Autrayt forvard kursi - pitim duzilgen kunde dizimgealmadi
ham omn atqanw kuni ushin haqiyqiy.
Alton demonetizaciyasi - altmnm pul fimkciyalarm ormlawdan
aste-aqirm aymliw procesi.
Ashiq ekonomika - sirtqi ekonomikaliq baylanislan
rawajlangan, milliy ekonomikamn qatnash ustunliklerine tayanip,
jahan xojahgi sistemaga integraciyalasip banwshi ekonomika.
Aziya Rawajlamw Banki (ARB) - 1966-jilda
sholkemlestiritilgen bolip, tiykargi maqseti materiktin rawajlanip
atirgan mamleketlerine ekonomikaliq rawajlamwda komeklesiw,
aymaqhq sheriklikti xoshametlew, agza mamleketlerge texnik
jardem korsetiw ham olardin ekonomikaliq siyasatm
muwapiqlastinwdan ibarat.
BRIK - turaqli ekonomikaliq osiw qaddilerme, jahan
ekonomikasi ham sawdasinda ulken uleske iye Braziliya, Rossiya,
Hindiston ham Qitaydan ibarat mamleketler topan.
Bajixana birlespesi - 6z-ara sawdadagi tosqmhqlardi biykar
qilgan ham agza bolmagan mamleketlerge sahstirmah birden bir
bajixana tarifleri tiykarmda uluwmahq sirtqi sawda siyasatm alip
banp atirgan mamleketler topan.
200
BENILYUKS - 1960-jilda Belgiya, Niderlandiya ham Lyuk-
sembulrg ortasmda imzalangan ekonomikaliq birlespe.
Birja - strandartlar yaki ulgiler tiykarmda sawda qilmatugin
massahq tovarlardin toliq kotere bazan yaki qimbatli qagazlar,
altm, shet el valyutalan (fond birjasi) bazari.
Devalvaciya - bul milliy valyuta kursmin shet el valyuta
kursina sahstirmah rasmiy mzamli tiykarmda paseyttiriliwi.
Deviz siyasati - bul mamleket organlanmh shet el valyutalarm
satiw yaki satip ahw arqah milliy valyuta kursma tasir etiw
siyasatina aytiladi.
Devizler - banklerdin shet elde jaylashtirilgan sirt el
valyutadagi aktivleri, sonday-aq, shet elde toleniwii zanir bolgan
sirt el valyutadagi chekler ham vekseller.
Demping - sawda siyasatimn fmansliq metodi bolip, tovardi
sirtqi bazarga mamlekette bar nornial bahaga qaraganda tomen
bahada eksportqa shiganw.
Derevativler - qandayda-bir fmansliq tetiktin kelip shigiw
formasi bolip esaplanadi.
Deflyariya - ekonomikada bahalar uluwmahq darejesinin
paseyiwi.
Diskont stavkasi - ushyot stavkasi, Orayliq Bank tarepinen
kommerciyahq banklerine olardin iqtiyarindagi trattalardi qayta
esapqa ahw j oh menen beriletugm kreditlerdin procent stavkasi.
Diskont siyasati - Orayhq Banktin ushyot stavkasin ozgertiw
job menen milliy valyuta kursina ham tolem balansmm jagdayma
tasir etiw siyasati.
Erkin aimaslani wshi valyuta - mamlekettifi tolem balansm usi
operaciyalar bolimine valyutahq sheklewler bolmasa, bul
mamlekettin pull erkin almasatugm valyuta dep tan ahnadi.
Erkin ekonomikaliq zonalar - usi aymaqlarda mamlekette
amel qihwshi xojaliq iskerligine qaraganda jenillikli sahq tolew
tartibi engiziledi.
201
Eksport - tovarlar, xizmetler ham kapitaldi sirtqi sawdaga
shiganw. Eksport predmetleri tovar siyaqh xizmet qiladi, ol
mamleket ishkerisinde qayta islenip, shegaraga alip bariladi.
Evrobazar - sawda-satiqlar otkizilgen mamleket valyutasman
basqa valyutalarda korsetilgen depozitler ham kreditler menen
sawda qilmatugm xahq arahq pul bazarlan ham kapitallar bazarlan
ushin uluwmahq tusinik.
Evropa valyuta kelisimi - 1958-jilda imzalangan kelisim
bohp, qatnasiwshi mamleketler valyutalan bir-birine ham dollarga
ayirbaslangan. Kurs terbelisleri shegarasi + 0,75% darejesinde
ornatildi.
Evropa Tikleniw ham Rawajlamw Banki (ETRB) - 1991-
jilda sholkemlestiritilgen. ETRB Orayhq ham shigis Evropa
mamleketlerine bazar ekonomikasina otiwge qaratllgan
ekonomikahq reformalardi amelge asinwda komeklesiw
maqsetinde duzilgen.
Evroaymaq - Evropa Awqamina agza, birden bir valyuta evro
qatnasta bolgan mamleketler aymagi.
Evropa valyuta sistemasi - 1979-jilda tiykar salmgan. Ошп
bas maqsetleri - EAga agza mamleketler ekonomikahq birgeligin
kusheyttiriw ham olardi ushinshi mamleketlerdin turaqlilasttnwshi
tasirinen qorgaw. Valyutalardin terbelis shegarasi + 2,25%
darejesinde belgilenedi, 1993-jilda olar 15% ke shekem
keneyttirildi.
Evropasha opsion - tek gana belgilengen sanede ormlaniwi
mumkin bolgan opsion turi.
Forvard
pitimi - waqtinshaliq opsionli pitim duzilgeninen
keyingi eki is kunmen ulkenirek mudette bir valyutam basqasina
konvertaciyalaniwi tuwnsmdagi eki tareptin kelisiwi.
Forvard
operaciyaian - belgilengen muddette, biraq eki is
kunmen artiq bolgan muddette amelge asmlatugin operaciyalarga
202
aytiladi. Ameliyatta forvard pitimlerdi amelge asiriwdin standart
muddetleri ushiraydi. Standart muddetlerge 1; 3; 6; 9; ham 12
aylardi kiritiw mumkin.
Finansliq investiciyalar - nmlkke iyelik qihw ham mulkten
daramat ahw menen baylanish bolgan aksiya, obligaciya ham
basqa qimbat bahali qagazlar arqah qoyilmalar kiritiw.
Finans-sanaat toparlan - islep shiganw, xojahq, finansliq
ham basqa iskerlikler natiyjeligin taminlew maqsetinde oraylasqan
basqanwga iye bolgan ham ozlerinin resurslarm (islep shiganw,
finansliq, miynet, materiyalhq emes ham basqalar) birlestirgen
islep shiganw, sawda karxanalan ham fmans-kredit institutlann 6z
ishine algan 6z betinshe yuridikahq tareplerdm integraciyasi
formasi.
Import - shet elden onim ham xizmetlerdin keliwi (usminday,
kapitallar, texnologiyalar, qimbat]i qagazlar ham basqalar). Ishki
bazarda bul mamleketler tovarlardin satiliwi.
Jahan iinans bazari - mamleketler ortasmda kapital resurslarm
jamlew ham bolistiriwdi tamiyinlep beriwi bazar qatnasiqlan
jiymdisi.
Jahan finansliq ortahgi - investorlar ham korporaciyalar
fmansi, bankler basqariwshilan qabil qiliwshi qararlarga tasir
korsetedi jane jahan fmans bazari osiwi sharayatin aniqlaydi.
Jahan ekonomikasi globallasiwi - jahan ekonomikasimn
tovarlar, xizmetler, kapital, jumisshi kushi ham texnologiyalardin
birden bir bazarma aylaniw procesi.
Kapitallar ham kreditlerdin hareketi balansi - isbilermenlik
benen ssuda kapitaldin hareketi korsetiledi.
Kliring - tovarlar, qimbat bahali qagazlar ham xizmetler ushm
naq pulsiz esap-sanaq qihw sistemasi.
203
Do'stlaringiz bilan baham: |