Баҳтли оила 1 Кириш

5. "Ошиқ-маъшуқ"лик.
Қиз ва йигитнинг оила қуришдан аввал бир-бирини 
ўрганиш мақсадида бирга юришлари зоҳиран бегуноҳ ва фойдалидай туюлса ҳам, бу 
ишда келин бўлмиш қизнинг устидан кулиш ҳаракати бор. Зеро, ошиқ-маъшуқлик 
қиладиган қизларнинг аксарияти йигитлар томонидан алдаб кетилмоқда. Шу тариқа 
иффат ва номусларини йўқотмоқдалар. Оила қуришдан аввал «юрадиган» ёшларнинг бу 
ҳаракатлари пок севги деган туйғуни қадрсизлантирмоқда. Севги ўрнига жинсий 
туйғулар ҳоким бўлиб, ўй-ҳаёлида оила қуришга оид тасаввурлар аҳамиятини 
йўқотади. Аёл сирли бўлишдан, оила қуриш эса қизиқувчанлик ва ҳаяжондан четга 
30

---

сурилиб қолади. Ошиқ-маъшуқлик ўзбошимчаликка, пул ва вақтнинг беҳуда 
сарфланишига йўл очади. Тушгача бир қиз билан, тушдан кейин бошқаси билан 
"севишиб" юрадиган бир университет талабасидан бу қизларнинг қайси бирига 
уйланишини сўраса, "ҳеч қайсисига" деб жавоб берди. У яна бу қизларнинг тартибли, 
ҳавас қилгудек уй бекаси бўлмаслигини, бирга юришдан мақсади фақатгина 
кўнгилхушлаш эканлигини рўй-рост айтди.
Муҳаббат билан ҳазиллашадиган қизлар пичоқ ўйнайдиган болаларга ўхшайди. 
Аксарияти яраланади. Бу яра жуда ҳам ёмон қонайди. Қиз қизлигини йўқотади. "Ошиқ" 
эркакларнинг асл башараси қизлар бошига фалокатлар келгандан кейингина очилади. У 
қиладиганини қилгач, алоқани узади. Севилганига ишонган пайтда алданиш, бундай 
мусибат билан ёлғиз қолиш! Қизлар эркакларнинг ҳақиқий мақсадини номусидан 
айрилиб қолгандан кейин билади. Бу завқ жаллоднинг номи "дўст", "ошиқу беқарор" 
ёки "унаштирилган"дир. Қиз кўп марта севиб-севиб унинг қўйнига киради, қўлини 
қўлига беради. "Севаман", "оламан" деган сўзларига ишонади. Бу йўлда билгани ҳам, 
билмагани ҳам бахтсиздир. Бу завқ йўлида ниқобсиз эркак йўқдай.
Умуман айтганда, эркак ҳидлаган гулидан туйган завқ билан тўяди. Кейин бошқа 
рангли, бошқа уфорли гул ахтариб қолади. Энди бу "эски гул" уни овутмайди. Ундаги 
сир, уни ўзига тортган жозиба ва тугун ечилган ва ҳакозо... Шунинг учун бу хусусда қиз 
ва аёл жуда зийрак бўлиши керак. "Замондошларимиздан кўплари бизни ёмон ниятли 
деб айбламоқдалар". "Нима бўпти! Дўст бўлиб гаплашиб юришибди! Уларнинг 
хаёлларига тўшакдан бошқа нарса келмайдими?" - дейдилар. Ташқи кўриниши маъсум 
бўлган бу сўзлар самимийлик ва ҳақиқатдан йироқ, содда қизларга қўйилган бир 
тузоқдир. 
Доктор Ризо Нур бир пайтлар холасининг қизи билан ёлғиз қолганини шундай айтиб 
берди:
"Ушладим. Қиз шиддат билан қаршилик кўрсатар эди. Ниҳоят ақлим жойига келиб 
қўйиб юбордим. Қиз дарров уйдан чиқиб кетди. Инсон кўзи тўлиб турган ваҳший нарса 
экан. Қиз-аёл ва эркак асло ёлғиз қолмаслиги керак. Бу холатда ўзини тута оладиган 
ҳам бор, лекин оз. Чунки инсон ҳиссиётга берилиб, ўзини йўқотиб қўяди".
"Ошиқ-маъшуқ" бўлиб турмуш қурганларнинг бахтлимиз, деганлари ҳам ҳақиқатни 
айтмайдилар. Ҳаёти "ошиқ-маъшуқ"ликда ўтган жуда кўп санъаткорлар нечанчи марта 
31

---

уйланаётганини яширар экан, диний ва миллий қадриятлар асосида турмуш қурганлар 
суд қарори билан эмас, балки ўлим туфайлигина ажралишмоқда.
Қўша қариш деб шунга айтилади