2-ma’ruza Mavzu: Oliy o‘quv yurtlari strukturasi. O’quv jaray’ni turlari. Ta’lim jarayoni rejalari Reja

O‘quv jarayonidagi o‘qitiladigan fanlarning talabalar tomonidan 
o‘zlashtirilishi uchun quydagi turdagi mashg‘ulotlar o‘tiladi.
Maruza mashg‘ulotlarida nazariy malumotlar beriladi. O‘qiladigan fanlar bir 
yoki bir necha semestr davomida o‘tiladi. Fanlarning tegishli mavzulari bir yoki bir 
necha maruza mashg‘ulotlarida o‘tiladi. Har bir maruza mashg‘ulotlari uchun 
mavzuning malum bir qismi ajratib olinadi va unga tegishli sarlavha yoziladi. Har 
bir maruza mashg‘uloti uchun reja tuziladi va ushbu reja bo‘yicha dars o‘tiladi. 
Maruza mashg‘ulotlarda tegishli mavzuning ahamiyati talabalarga aytiladi va 
uning mazmun – mohiyati tushuntirib beriladi. Talabalar tomonidan berilgan 
savollarga to‘liq javob berib tushuntiriladi. 
Amaliy mashg‘ulotlar talabalarning maruzalarda olingan nazariy bilimlarini 
mustahkamlash va amaliyot faoliyatlarida qo‘yilgan masalalarni mustaqil echa 
olishlariga imkon yaratish uchun o‘tiladi. Amaliy mashg‘ulotlarda fanning malum 
bir mavzulariga tegishli bo‘lgan misollar ishlanadi, masalalar echiladi yoki 
mashinalar, maxanizmlar, qurilmalar, uskunalarning tuzimlar majmualar va 
ularning tashkil etuvchilarining vazifalari, tuzulishi, ishlash prinsipi, sxemalari 
bilan tanishiladi. SHu bilan birga bu vositalardagi nosozliklar, ularning kelib 
chiqish sabablari va ularni tamirlash turlari va usullari o‘rganiladi. 
Labaratoriya mashg‘ulotlari ham talabalarning olgan nazariy bilimlarini 
mustahkamlash uchun o‘tkaziladi. Labaratoriya ishlarini bajarish uchun tegishli 
stendlar tayyorlanadi. Ushbu stendlar vositasida mashina, mexanizm, qurilma, 
uskunalar,tizimlar, 
majmualar 
tashkil 
etuvchilarning 
xususiyatlari, 
ko‘rsatkichlarining o‘zgarishlari tahlil qilib o‘rganiladi, o‘lchashlar o‘tkaziladi, 
natijalar olinadi va bu natijalar umumlashtiriladi va xulosa chiqriladi. Bu 
bajariladigan ishlar amaliyot faoliyatlarida mustaqil ravishda mantaj, sozlash, ilmiy 
– tadqiqot ishlarini olib borish imkoniyatini yaratadi. 
Seminar mashg‘ulotlari ham talabalarning olgan nazariy bilimlarini 
mustahkamlash uchun o‘tkaziladi. Seminar mashg‘ulotlarida o‘tilayotgan fanning 
mavzulari bo‘yicha muhokamalar, tahlillar, va savol javoblar bo‘ladi. Bular 
mavzularni va fanni to‘liq o‘zlashtirishga asos bo‘ladi, amaliy faoliyatlarida 
yangiliklarni tadbiq qilishda tushuntirish ishlarini olib borish, maruzalar qilish, 
muhokamalar va tahlil qilishni tashkillashtirish imkoniyatini yaratadi. Kurs ishlari 

---

va loyihalarini bajarishda ham talabalar olgan nazariy bilimlarini va amaliy 
mashg‘ulotda olgan bilimlarini mustahkamlaydilar. Kurs ishi va loyihasida 
berilgan topshiriq bo‘yicha fanning bir necha mavzulari bo‘yicha bir – biriga 
bog‘liq bo‘lgan va buning natijasida tugallangan echim yoki natija olish uchun 
xisoblash ishlari olib boriladi. Bu xisoblashlarga tushuntirishlar yoziladi. Olingan 
natijalar va echimlarga asosan mashina, mexanizm, qurilma, uskunalar, tuzilmalar, 
majmualar yoki ularning tashkil etuvchilarining vazifasini, ishlash prinsipini, 
tuzulishini tushuntiruvchi chizmalar chiziladi. Bu bajariladigan ishlar bituruv 
malakaviy ishini tayyorlash uchun asos bo‘ladi. YAna amaliyot faoliyatida 
loyihalash, konstruktorlik, sozlash ishlarini olib borish imkoniyatini yaratadi. 
Mustaqil ishda ham talabalar olgan nazariy va amaliy bilimlarini 
mustahkamlaydilar., kengaytiradilar yangi malumotlarga ega bo‘ladilar.
Mustaqil ishlash uchun tegishli fanning nazariy qismidan, amaliy va 
labaratoriya mashg‘ulotlaridan malum bir maruzalari bo‘yicha topshiriqlar beriladi. 
Foydalanadigan manbalar va adabiyotlar keltiriladi. SHular asosida talabalar 
tayyorgarlik ko‘radilar, referatlar va maruzalar tayyorlaydilar. Bu ishlar amaliy 
faoliyatlarida mustaqil tahlillar qilish, izlanishlar va tadqiqot ishlariga imkoniyat 
yaratadi.
O‘quv tanishuv amalyotida, 1 – kursdan keyin, talabalar “Mutaxassislikka 
kirish” 
va 
“Umumiy geologiya” fanlarini o‘qib olgan bilimlarini 
mustahkamlaydilar. Ular geologiya bo‘yicha eshlchash, xisoblash ishlarini 
bajaradilar va tog‘ jinslari namunalari bilan tanishadilar. SHu bilan birga 
“Konchilik elektr mexanikasi” labarvtoriya xonalari va modellar xonalaridagi kon 
mashina – mexanizmlarning vazifalari turlari, elektr uskunalarining turlari va 
vazifalari bilan tanishadilar.
O‘quv amaliyotida 2 – kursdan keyin talabalar “Konchilik ishi asoslari” 
fanini o‘qib, olgan bilimlarinimustahkamlaydilar. O‘quv amaliyotida ular konchilik 
korhonalarining mexanika va energetika bo‘limlariga dublyor sifatida qabul 
qilinadilar. 
Talabalar ochiq yoki er osti kon korxonalarining vazifasi, tuzulishi, qazib 
olinadigan foydali qazilma va ularning atrofidagi tog‘ jinslarining turlari, 
xususiyatlari, ko‘rsatkichlari, o‘lchamlari bilan tanishadilar.
Konchilik korhonalaridagi ishlab chiqarish jarayonining turlari, ketma – 
ketligi va bunda qo‘llaniladigan mashina va mexanizmlar bilan tanishadilaryu 
konchilik korhonasinigelektr taminoti tizimi va ko‘riladigan xavfsizlik tadbirlari 
to‘g‘risida malumotga ega bo‘ladilar. 
Malakaviy amaliyatda 3- kursdan keyin talabalar umumkasbiy va ixtisoslik 
fanlarini o‘qib olgan bilimlarin mustahkamlaydilar. Mexanika va energetika 
bo‘limoariga tegishli lavozimga qabul qilinadilar. Konchilik korhonalarining 

---

vazifasini, tuzilmasini o‘rganadilar. Foydali qazilmalarning va atrof tog‘ 
jinslarining 
geologik 
hamda 
kon 
texnologik sharoitlarini o‘rganadilar. 
Bajariladigan texnologik jarayonlarda qo‘llaniladigan mashina, mexanizmlarning 
vazifalari, turlari ishlarini o‘rganadilar. Mashina va mexanizmlarning elektr 
jixozlari vazifalari, turlari va ishlashlarini o‘rganadilar. Konchilik korzonalarini 
tashqi va ichki elektr taminoti tizimi va ularga qo‘llaniladigan elektr qurilmalar, 
elektr tarmoqsizlik chora – tadbirlarini, konchilik korxonasining mexanika va 
iqtisodiy ko‘rsatkichlarini o‘rganadilar.
Bituruv oldi amaliyotida, 4 – kursdan keyin, talabalar konchilik korxonsining 
texnikaviy – iqtisodiy tavsifini to‘liq o‘rganadilar, jumladan konchilik 
korxonasining joylashganligini, vazifasini tuzilmasini, foydali qazilma va atrof 
tog‘ jinslarining geologik va kon texnik sharoitlarin, konni ochish va foydali 
qazilmani qazib olish usullarini, foydali qazilma va tog‘ jinslarini tashish usullarini 
hamda bularga qo‘llaniladigan mashina mexanizmlarning turdari, texnik 
ko‘rsatkichlarini, elektr uskunalarini, turg‘un mashinalarining turlari, texnik 
ko‘rsatkichlari, elektr uskunalarini, yordamchi mexanizmlarning turlari, texnik 
ko‘rsatkichlari, elektr uskunalari, konchtltk korxonasining tashqi va ichki elektr 
taminoti tizimlarining tuzulishini, elementlarini va o‘larning ko‘rsatkichlarini, 
elektr sxemalarini, ishlab chiqarish jarayonlarini avtomatlashtirish vositalarini 
ularning vazifalarini, turlarini, texnik ko‘rsatkichlari va sxemalarini, konchilik 
korxonasining texnikaviy iqtisodiy ko‘rsatkichlarini konchmlmk korxonalaridagi 
xayot faoliyati xavsizligini chora tadbirlarini.
SHu bilan birga talabalar o‘zlarining bituruv malakaviy ishlari mavzulariga 
tegishli qo‘shimcha malumotlarni, ko‘rsatkichlarni, chizmalarni, sxemalarni 
yig‘adilar. 
Ilmiy tadqiqot – malakaviy amaliyotni 2 – kursdan keyin magistrantlar 
konchilik korxonalarida, ilmiy – tadqiqot, loyixalash, akademik institutlarda va 
konchilik soxasidagi OTM da o‘tkaziladilar. Amaliyot o‘tishdan maqsad 
pedagogik faoliyat bo‘yicha ko‘nikmalar xosil qilish va magistrlaik dissertatsiyasi 
mavzusi bo‘yicha malumotlar yig‘ish bo‘ladi hamda magistrlik dissertatsiyasining 
dastlabki (xomaki) varianti tayyorlanadi.