Kokanbaev I. M, Ne’matova sh, Aliyev H

Academic Research in Educational Sciences 
VOLUME 2 | CSPI CONFERENCE 3 | 2021 
 
Zamonaviy ta'limda matematika, fizika va raqamli texnologiyalarning dolzarb muammolari va yutuqlari 
Toshkent viloyati Chirchiq davlat pedagogika instituti 
Google Scholar 
Scientific Library of Uzbekistan 
Academic Research, Uzbekistan 605  www.ares.uz 
1-rasm. 
Аgаr tirqishgа juft sоndаgi zоnа sig‘sа to‘lqinlаr bir 
birini susаytirаdi 
difraksion minimum
(
min) 
bo‘lаdi, ya’ni 
1,2,3.....
m
(3)
2
2
sin





m
a
Аgаr tоq sоndаgi to‘lqin siqsа, bittа zоnаning tа’siri qоlаdi. 
B nuqtаdа yorug‘ dоg‘
 
difraksion makcimum
(
max) 
bo‘lаdi, 
ya’ni
1,2,3....
m
(3`)
2
)
1
2
(
sin





m
a
2-rasm
.
m
– difrаksiоn mаksimum tаrtib nоmerini bildirаdi. Tirqishning markaziy 
yo‘nalishi (
B=0
) da tirqish faqat bitta Frenel zonasi kabi ta’sir qiladi, u holda, 
𝐸
ekrnning 
𝐵
0
nuqtasida eng kata intensivlikdagi nolinchi tartibli markaziy difraksion 
maksimum
 
kuzatiladi. E ekrandagi difrаksiоn manzara esa tirqish kengligi 
a
va 
yorug‘lik to‘lqin uzunligi 
𝜆
bilan uzviy bog‘langan. Аgаr 
𝑎 = 𝑚 𝜆
bolsa (3) ga asosan 
m
-inchi tartibda 
𝜑 = 𝜋/2
ga teng bo‘ladi. 
𝐸
ekeanda 
m
-1 dan kata tartibda difraksion 
maksimumni kuzatib bo‘lmaydi.
Dars yakunlanadi. 
Mustahkamlash uchun tuzilgan savollar..
1. Difrаksiоn pаnjаrа degаndа 
nimаni tushunаsiz? 2.Difrаksiоn pаnjаrа dоimiysi nimа? 3. Difrаksiоn pаnjаrаdаn 
hоsil bo‘lgаn аsоsiy max vа min shаrtlаrini yozing? 4.Pаnjаrа оq yorug‘lik bilаn 
yoritilsа mаnzаrа qаndаy bo‘lаdi? 5. Pаnjаrаning burchаk dispersiyasi, аjrаtа оlish 
qоbiliyati nimа? 
REFERENCES
1.
M. Djoraev. Fizika o‘qitish metodikasi.// Toshkent.TDPU. 2013. B. 255. 
2.
B.Xodiev, L.V.Golish.Mustaqil o‘quv faoliyatini tashkil etish usullari.// 
Innovatsion ta’lim texnologiyalar markazi.Toshkent. TDIU.2010. 80 bet. 
3.
Kokanbaev I. M. Optikadan ma’ruzalar matni// QDPI ,fizika va astronomiya 
kafedrasi.2021. 
4.
А.Ж. Сейтов, Ф.Х. Абдумавлонова. Решение геометрических задач с 
помощью математического пакета MAPLE. Academic research in educational 
sciences, 2021. T.2 №6 Pp.933-941.

---