“Metrologiya, standartlashtirish va sertifikatlash asoslari”

Oziq – ovqat maxsulotlari xavfsizligi menejmenti tizimlarini joriy qilishda xavflarni aniqlash 
Dunyo amaliyotida mahsulot sifatini boshqarish va nazorat qilishda xalqaro standartlarni 
qo‗llash va samarali boshqarish texnologiya hamda tizimlarini yaratish, ularni qo‗llashga qaratilgan 
tadqiqotlar olib borilmoqda. Rivojlangan davlatlarning ishlab chiqarish sanoati faoliyati va ularda 
texnologik jarayonlarni nazorat qilish hamda boshqarishning o‗ziga xos xususiyatlaridan kelib 
chiqqan holda zamonaviy ilmiy – texnik taraqqiyotning rivojlanishi barcha tarmoqlarda jumladan, 
oziq – ovqat mahsulotlari, shuningdek qandolatchilik mahsulotlari sifatini boshqarish va ta‘minlash 
dolzarb muammolardan biri bo‗lib hisoblanadi. 
O‗zbekiston Respublikasining 2017 yil 7 fevraldagi PF – 4947 – son ―O‗zbekiston Respublikasini 
yanada rivojlantirish bo‗yicha Harakatlar strategiyasi to‗g‗risida‖gi Farmoni, ―2017 – 2021 yillarga 
mo‗ljallangan beshta ustuvor yo‗nalishlar bo‗yicha Harakatlar strategiyasi‖ hamda mamlakatimiz 
iqtisodiy – ijtimoiy sohalarini rivojlantirishga tegishli me‘yoriy – huquqiy hujjatlarda belgilangan 
vazifalarni amalga oshirish borasida olib borilayotgan ishlar ko‗lami jihatdan salmoqlidir. 
Oziq – ovqat maxsulotlari sifatini boshqarish va ularning xavfsizligini ta‘minlash bo‗yicha xalqaro 
hujjatlar tahlilida Yevropa Ittifoqida oziq – ovqatlarning xavfsizligiga qo‗llaniladigan quyidagi 
direktivalar amal qiladi: 
29.04.2004 yildagi oziq – ovqatlar gigienasi bo‗yicha YeS 852/2004 (14.06.1993 yildagi 
YeS 93/43 Direktiva bilan almashtirishgan). 
29.04.2004 yildagi jonivorlardan olinadigan oziq – ovqat mahsulotlarini ishlab chiqarish 
sohasida davlat nazoratini tashkillashtirish bo‗yicha talablardan tarkib topgan YeS 854/2004 
Direktivadir. 
Direktiva talablari umumiy tavsifi hamda ishlab chiqarish texnologiyalaridan kelib chiqib, 
har bir korxona aniqlashtirilmog‗i lozim. Shu tariqa oziq – ovqat mahsulotlarining sifat va 
xavfsizligini zarur darajada ta‘minlash, saqlash uchun NASSR – XASSP (Hazard Analysis and 
Critical Control Points – xavf – xatarlar tahlili va kritik nazorat nuqtalari, XT va KNN) tizimini 
korxonalarda ishlab chiqish va joriy etish tavsiya etiladi. 
Yevropa Ittifoqi mamlakatlari uchun 2005 yil 1 iyuldan kirish komponentlari (xom 
ashyo)dan boshlanib va yakuniy mahsulotni iste‘molchiga yetkazishgacha texnologik zanjirning 
aniq va ravshanligi majburiydir. Yevropaning ko‗plab mamlakatlarida, O‗zbekistonda ham oziq – 
ovqat mahsulotlarini ishlab chiqarishda sifat va xavfsizlik talablarini o‗rnatuvchi milliy standartlar 
va boshqa me‘yoriy hamda qonuniy hujjatlar mavjud. 
Oziq – ovqat korxonalarida mahsulot xavfsizligi va sifatini boshqarish tizimiga yagona 
xalqaro talablarning mavjud emasligi ISO 22000 seriyali ―Oziq – ovqat mahsulotlarining xavfsizlik 
menejmenti tizimi. Yetkazib berish zanjirining barchasiga talablar‖ni ishlab chiqish zaruriyatini 
keltirib chiqardi va u 2005 yilning sentabridan amalga kiritilgan. 
Hozirgi kunda O‗zbekistonda sifat menejmenti tizimi talablarini o‗rnatuvchi O‘zDSt ISO 
22000:2010 va ISO 22000:2018 ―Oziq – ovqat mahsulotlari xavfsizligi menejmenti tizimi. Oziq – 
ovqat mahsulotlarini yaratish zanjirida qatnashuvchi tashkilotlarga talablar‖ standarti qabul qilingan 
va joriy etilgan. standartning asosiy maqsadi dalada, fermer xo‗jaliklaridan boshlanib, do‗kongacha 
bo‗lgan 
tugallangan 
zanjir 
doirasida 
ushbu 
mahsulotlar 
xavfsizligini boshqarish global 
uyg‗unlashuvi sanaladi. 

---

259 
ISO 22000:2005 – bu standartlar oilasining dastlabkisi bo‗lib, u o‗z ichiga quyidagi 
hujjatlarni qamrab oladi: 
-
ISO/TS 22004:2005 ―Oziq – ovqat xavfsizligi tizimi - ISO 22000:2005 ni qo‗llash 
bo‗yicha qo‗llanma‖. U 2005 yil noyabrda nashr etilgan. 
-
ISO/TS 22003:2007 ―Oziq – ovqat xavfsizligi tizimi. Oziq – ovqat xavfsizligi tizimini 
sertifikatlashtiruvchi va audit o‗tkazuvchi idoralar uchun talablar‖. U sertifikatlashtirish idorasini 
akkreditlashtirish bo‗yicha uyg‗unlashtirilgan qo‗llanma bo‗lib, oziq – ovqat xavfsizligi tizimi 
auditi bo‗yicha qoidalarni aniqlaydi. Ushbu standart 2006 yilning birinchi kvartalida nashr etilgan.