“Metrologiya, standartlashtirish va sertifikatlash asoslari”

boshlang‘ich etalon 
deyiladi.
Qiyoslash sxemasida boshlang‘ich etalondan keyin turadigan etalonlar, odatda 
tobe etalonlar
deb 
ham ataladi.
Davlat uchun boshlang‘ich etalon sifatida xizmat qilishi rasmiy qaror bilan tan olingan etalon 
milliy (davlat) etalon
deb ataladi.
O‘zbekistonda milliy etalonlarni ishlab chiqish tartibi, attestatlash, tasdiqlash, qayd qilish, 
saqlash va qo‘llash davlat standartida O‘z DSt 8.014:2002 belgilangan.
―Milliy etalon‖ tushunchasining ta‘rifi, mohiyati jihatdan ―davlat etaloni‖ tushunchasining 
ta‘rifiga mos keladi. ―Milliy etalon‖ ta‘rifi ―Metrologiyadagi asosiy va umumiy atamalar xalqaro 
lug‘ati‖ ga mos keladi va bu ―davlat etaloni‖ va ―milliy etalon‖ atamalarining bir xil tushunchasini 
ifodalashini tasdiqlaydi.

---

193 
SHu sababli mamlakatimizda ―milliy etalon‖ atamasi alohida davlatlarga qarashli 
etalonlarni xalqaro etalon bilan solishtirishda yoki qator mamlakatlarning etalonlarini yalpi 
solishtirish ishlarini o‘tkazishda qo‘llaniladi.
Etalonlarning 
texnik 
infrastrukturasi, 
maxsus 
binolar, 
inshootlar, 
uskunalar 
etalon 
komplekslarining ajralmas qismi bo‘lib, ularning tarkibi etalonlarning hujjatlarida beriladi.
Milliy etalonlar davlatning strategik muhim va mutlaqo xususiyatlik ob‘ekti bo‘lib, uni sotish va 
sotib olish mumkin emas.
Milliy etalonlarning muhimligi (qiymatliligi) o‘lchash birliligini ta‘minlashda ularning roli 
bilan hamda ko‘p holda aniq nushalash imkoniyatini yo‘qligi bilan va birlamchi etalonlarni 
yo‘qolgan hollarda qayta tiklash imkoniyatini yo‘qligi bilan aniqlanadi. etalonlarning qiymatliligi 
muntazam metrologik tadqiqot (izlanish) lar va xalqaro solishtirishlar natijasida ularning 
xususiyatlarini o‘rganish va takomillashtirish bilan keskin oshadi.
Milliy etalonlarning ilmiy-texnikaviy darajasi davlatning ilmiy va texnikaviy potensialining 
ko‘rsatkichi hisoblanadi va mamlakatning texnikaviy va iqtisodiy mustaqilligini va uning strategik 
maqsadlarini amalga oshirish, shu bilan bir qatorda milliy xavfsizligini ta‘minlash uchun etarli 
darajada bo‘lishi kerak.
Milliy etalonlar bilan bir qatorda MDH davlatlar doirasida