Xamsa alisher Navoiy xamsa



Download 10,71 Mb.
Pdf ko'rish
bet85/220
Sana30.12.2021
Hajmi10,71 Mb.
#86939
1   ...   81   82   83   84   85   86   87   88   ...   220
Bog'liq
Xamsa. Alisher Navoiy

oty la d i-d a , 

besh-o‘n jangchini  yuborib,  uni  o‘z 



oldiga olib kelishga buyurdi.  Farhod o‘zi turgan 

manzilga yaqinlashayotgan dushman askarlarini 

ko'rib, ularga qarab xitob qildi:

«Ey  baxtiyor  shoh!  Agar  Xisrav  esang  ham, 

Xisrav bolmasang ham bu so'zlarimni eshitib ol. 

Meni o‘z oldingga olib  borishlarini istab, 



o ‘n -o ‘n 

bfcsh pahlavoningni jo'natding.  Maqsading meni 

oldirmoq bolsa, bundan menga ziyon ham, sen­

ga foyda ham yo‘q.  Shu odamlarning qoni sening 

bo^ningga tushadi, chunki sen o‘z sipohlaringni 

o‘z qoling bilan oldirding.  So'zlarimga ishonma- 

sang, Yaratganning qudratini tomosha qil:  bosh 

kiyiming  cho‘qqisini  uchirib  yuboradigan  mana 

bu toshni mening salomim deb qabul qilgin».

Farhod  shoh  turgan  tomonga  qarab  yana 

bir  toshni  otdi-da:  «Bu  esa  bayroglng  uchidagi 

shaklni uchirgusidur», -  deb xitob qildi.  U otgan 

ikki tosh shohning dubulg'asi uchini va bayrogl 

uchidagi shaklni uchirib yubordi. Shundan so'ng 

Farhod so‘zini yana davom ettirdi: «Ey shoh yoki 

sarkarda,  ishq  ahlining  mahoratini  sen  ham, 

sipohlaring ham ko'rdi. Endi ularni orqaga qaytar, 

bolmasa, bari olib ketadi. Men es-hushini yo‘qot- 

gan majnun qoyadan tosh olib sen tomon otsam, 

boshingni uchirib yuborishim aniq.  Boshingdan 

kechganimni g'animat bilib, yolingga qayt.  Men, 

ishqdan alam tortayotgan odam senga nima qil- 

sam ham uzrli bolaman. Agar Arman toglda turib 

qasos  olishga  otlansam,  uning har  bir toshi  bir 

boshga aylanadi...

Sen xalq mulkini talab, taxt-u tojini tortib olish 

uchun bu tomon kelibsan.  Mamlakatini barbod



qilib, nozanin ko‘nglini xafa qilding. Eshitishimcha, 

ishqdan lof ham urayotgan  emishsan.  Dardi ishq 

rasmi  shunday  boladimi?  Vafo-yu  mehr  sharti 

shunday boladimi? Birovning ishqida zor bolishmi 

bu? Uning g'amida beqaror bolishmi bu?!»

Bu  so‘zlarni  eshitgan  Xisrav  ко‘ngliga  iztirob 

tushib,  nima  deb  javob  qilishni  bilmay  qoldi. 

Askarlari  oldida  ham,  qal’adan  qarab  turgan 

odamlar oldida ham xijolat bolganicha, sayridan 

ko'zlagan maqsadiga erisholmay, qo'shini turgan 

manzilga qaytdi.

Xisrav diqqat  bolib  o‘z qarorgohiga qaytgach, 

Buzurg  Ummidni  huzuriga  chaqirib,  undan 

maslahat so‘radi.  Vazir uning ko‘nglini xursand 

qilib  shunday  dedi:  «Es-hushidan judo  bolgan 

bu  yigitning  so'zlaridan  tashvish  chekishning 

keragi yo‘q.  Bir  odamimiz  Bonu  saroyiga  borib, 

bu  so‘zlami aytib bersa,  balki oyianib qolib,  ni- 

yatlarimiz  amalga  oshishi  ham  ajab  emas.  Bu 

qo‘rg‘on nihoyatda mustahkam bolib, oziq-ovqat 

ham mol-kol to‘plangan ko'rinadi^.Uni bosib olish 

qiyin bolsa ham, оyiab ish qilsak, muddaomizga 

erishamiz. Axir afsungarlar r6st-u yolg'on so‘zlami 

aytib, afsun bilan ilonni inidan chiqaradi-ku!».

Buzurg Ummidning bu so'zlarini ma’qul ko'rgan 

Xisrav bir so‘zga chechan odamni topib, Mehinbo­

nu saro

3

dga jo'natdi. U kishi qo‘rg‘on ichiga kirib, 

saroyga  bordi-da,  malikaga  shunday  so'zlarni 

aytdi: «Shohimiz bu yerga farzand bolish niyatida 

kelganlarini aytib yubordilar.  Sizlar ul go'zalning 

turmush qurishdan bosh tortayotganini talddlayap- 

sizlar, lekin bir telba, so‘zlaridan aqlga zahmat yeta- 

digan yigit o'zini oshiq deb bilib, u qizni mahbuba 

hisoblar ekan,  bundan barcha el xabardor emish.



Shunda ham parivash uning oldiga borib, mehri- 

bonlik koYsatib turar ekan.  Ko‘rinib  turibdiki,  u 

^turmush qurishni istamayapti, degan so‘zlaringiz 

yolg‘on, bu xil bahonani biz kechirdik! Chunki har 

bir  odam xato  qilishi  mumkin.  Lekin  biz yurtin- 

%izga mehmon bolib kelgan edik, siz mezbonlikni 

ado qilib,  o'rtamizdagi xafagarchiliklami bartaraf 

etsak, ayni muddao bolur edi».

Mehmon so‘zini tugatgach,  Mehinbonu  shun­

day javob  qildi:  «Xisrav  Farhodni  ko'rinishidan 

odamzodga o'xshamaydi debdi. Shuni bilinglarki, 

bizdek odamlar uning maqtovini yuz yil davomida 

aytsak ham,  fazilatlarining  mingdan  birini  ham 

ta’riftay  olmaymiz.  Shohingiz  uni  gado  debdi, 

u  shahzoda,  sharafda  undan-u  bizdan  ziyoda. 

Dunyoda u bilmagan ilm yo‘q. U Shiringa shay do 

bolsa ham,  uni  ikki yo  uch  martagina ко‘r gan, 

xolos. Har safar ko'rganida hushidan ketib yiqila- 

di,  o'ziga kelgach,  dasht-u toglar sari y o l oladi. 

Shirinning maqsadi ham u yigitni ко‘rib turish- 

dir. Shohing Farhodning jamolini jirkanch debdi, 

borib  ko‘r,  Xisrav  rost  yoki  yolg‘on  gapirganini 

o‘z ко‘zing bilan ко‘r as an.  Uning yuzi gulzoridan 

gullar  terishing  aniq».  Bu  so‘zlami  eshitgan  va­

kil Xisrav oldiga borib,  barchasini gapirib berdi. 

Darg‘azab  bolgan  Xisrav  o‘z  qo'shinlariga  sha- 

hami bosib olish haqida buyruq berdi.  Sipohlar 

qo‘rg‘onni  qamab,  unga  hujumni  boshlashdi. 

Shahar aholisi qo‘rg‘onni himoya qilishga kirish- 

di. Sipohlar kunduzi-yu kechasi hushyorlik bilan 

jangga  hozir  turishar,  tunlari  mash’alalar  bilan 

qal’ani yoritishardi.

Farhod  turgan  tomonga  dushman  qo‘shin- 

lari yaqin  kelolmas,  ming qari yerdan buyoglga




o‘tolmas,  pahlavon yigit  otayotgan  toshlar tegib 

halok  bolishdan  qo‘rqishardi.  Pashshaga  ham 

ozor yetkazishni istamaydigan  Farhod  o‘z jonini 

asrash uchun yov askarlarini qo‘rqitardi, chunki 

bu jonda  sevimli  yor  vafosi  bolgani  uchun  uni 

dushmanga fido qilishni istamas edi.  Xisrav esa 

qanday  qilib  bolmasin uni yo‘q  qilish  chorasini 

izlardi. Undan qutulsa, qal’ani qolga kiritish oson 

bolishini bilardi. Buzurg Ummid bilan maslahat- 

lashib, makkor afsungami topishdi-da: «Agar sen 

devona  yigitni  yo‘qotish  chorasini  topa  olsang, 

hisobsiz oltinga ega bolasan», -  deyishdi. Afsun- 

gar:  «Uni makr bilan shunday aldayki, hushidan 

judo  bolib,  olikdek yiqilsin.  Lekin uni bu yerga 

qanday olib kelish chorasini topa olmayapman»,

-   dedi.  Xisrav:  «Sen  uni  behush  qilsang,  yuzta 

sovut  kiygan  sipoh  yashiringan joyidan  chiqib, 

uni bu tomon olib kelishadi»,  -  dedi.  Xisravning 

bu so'zlarini eshitgan u makkor o'zini es-hushini 

yo'qotgan odam qiyofasiga kiritib, yashnab turgan 

xushbo'y gullardan  uzib  oldi-da,  uning  barglari 

orasiga  behush  qiladigan  dori  sepib,  Farhod 

manzili  tomon  y o l  oldi.  Devonalardek  qadam 

tashlab,  oshiqlardek  faryod  qilib  kelayotgan  bu 

odamning ovozini eshitgan Farhod uning yoydek 

egilgan  qomatini  ко‘rib  hushidan  ayrilishiga  oz 

qoldi. Ko'nglini iztirob o‘rtab, unga: «Ey dard bilan 

o‘rtangan oshiq, bu yerlarda nima qilib yuribsan, 

qaysi parivashni ко‘rib, bunday devona bolding? 

Men falakdan zulm ko'rgan edim, sen nega fig‘on 

chekyapsan?» -  dedi. Hiylagar uning ishonganini 

ко‘rib:  «Ey ishq elining podshohi, men falon joy- 

danman, bir go'zalning ishqi meni devona qilgan



edi.  Sevgilimni  goh  yiroqdan,  gohida  oshkora 

ко‘rib turardim.  Xisrav qo‘shini  shaharni qamal 

qilgach,  men  qal’adan  tashqarida  qolib  ketdim. 

Shaharga kirmoqchi bolib darvozaga yaqinlash- 

sam,  boshimga  o‘q  bilan  tosh  yog'dirishmoqda. 

Bu xil qiyinchiliklardan olar holatga yetdim.  Bir 

dardkashim ham yo‘q edi, seni eshitib, ahvolimni 

so'zlab  berish uchun qoshingga keldim»,  -  dedi. 

Uning so‘zlarini eshitgan Farhod oh tortib,  ko‘zlari- 

dan seldek yosh tolcdi-da, tani zaiflashib yiqildi. 

Hiylagar uning holini ко‘rib,  dori  sepilgan  gulni 

dimog‘ig‘a  tutdi.  Keyin  qichqirib,  ishorat  bilan 

sipohlarni chaqirdi.

Bu paytda bir tosh ustida yotgan Shopur yomon 

tush ко‘rib, seskanib uyg'ongach, Farhod tomoni- 

ga qarab, do‘stining behush yotganini, shaytonga 

o'xshagan bir kimsa sipohlarni chaqirayotganini, 

ular har tarafdan Farhodgayaqinlashayotganlarini 

ko‘rdi va ish qoldan ketganini sezib, Farhodning 

holiga  ko‘z  yosh  to “ка  boshladi.  Tepalikda  tur­

gan Shopur pastda haligi hiylagami ко‘rib qolib, 

qoyadan  bir  toshni  ko‘chirib  oldi-da,  u  bilan 

makkoming boshiga urib  oldirdi.  Sipohlar  Far- 

hodni  ko‘targanlaricha,  Xisrav  qarorgohi  tomon 

y o l olishdi.  Bu hodisadan xabar topgan qo‘rg‘on 

ahli g‘am-alamga mubtalo boldilar, ammo Shirin 

eshitsa,  shubhasiz,  o‘zini  oldiradi,  degan  xayol 

bilan unga bildirishmadi.

Sipohlar  Farhodni  ko‘tarib,  Xisrav  dargohiga 

olib kelishgach,  shoh o‘zida yo‘q xursand bolib, 

raqibining  qo‘l-oyoqlarini  zanjirband  qilishga 

buyurdi. So‘ng tabibni chaqirib, Farhodni hushiga 

keltirishni topshirdi. Hushiga kelgan Farhod o‘zining



jinnilar kabi kishanband qilinganini ko‘rdi.  Sho­

hona  yasatilgan  xonadagi  taxt  ustida  bir  shoh 

o'tirar,  boshidagi  toj  yarqirab  turardi.  Atrofda 

sipohlar  tizilishgan,  shoh  unga  taajjub  bilan 

boqardi.  Farhod oYnidan turib,  shu yerda hozir 

bolgan  kishilarga  qarab  boshini  egdi-da,  yerga 

o'tirib, ko'zlarini quyi soldi. Xisrav uning jamoli-yu 

odobini  ко‘rib, jazolashni  ham  unutdi-da,  unga 

qarab so‘z ochdi;  Farhod uning savollariga javob 

qaytara boshladi:




Download 10,71 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   81   82   83   84   85   86   87   88   ...   220




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish