Bitiruv oldi amalyoti

8.ТЕХНОЛОГИК ЖАРАЁНЛАРНИ АВТОМАТЛАШТИРИШ
Автоматлаштириш – технологик процесларини одамнинг қисмат 
иштироки билан бошқаришда контрол ўтган праборларни, ростлагичлар ва 
бошқа техникавий қурилмаларни қуллаш демакдир. 
Одамнинг технологик жараѐнда иштирок этиш даражасига кўра 
автоматлаштириш қуйидаги турларга бўлинади. 
- 
автоматик контрол. 
- 
автоматик ростлаш. 
- 
автоматик бошқариш. 
Автоматик контрол технологик процесснинг хозирги холати хақида 
оператив маълумот олиш ва уни қайта ишлаш учун бўлган шароит таъминлайди. 
Бунда одам автоматик ростлаш систематисининг туғри ишлашини кузатиб 
туради холос. 
Модданинг хажмий сарфи м
з
/соатда ўлчанади. Тозалаш иншоатларига 
келаѐтган сувни сатхини доимо ўлчаб турилади. Бунинг учун қапковичли сатх 
ўлчагич прибори ўрнатилган. Приборни сезгир элементи қапковичнинг массаси 
суюқлик массасидан кам. Қапкавичли сатх ўлчагичлар турли мадификацияси 
мавжуд ва суюқлик сатхи ўзгариш натижасида қапковичнинг силжишига 
асосланган . Қапковичли сарф ўлчагичларда доимий ва даврий чўкадиган 
қапқовичлар ишлатилади. Доимий чўкадиган қапқовичли сатх ўлчагичнинг 
оддий схемаси саноатда қўлланиладиган қўпчилик сатх ўлчагичлар шу схема 
асосида ишлайди. 
Қишда коагулет музламаслиги учун буни иситилиб турилади. 
Иссиқлигини 
ўлчаш 
учун 
манометрик 
термометр 
ишлатилади. 
Бу 
термометрларни кўрсатиш фарки – 150
0
С дан + 600
0
С гача бўлган суюқ ва 
газсимон мухитлар температурасини ўлчаш учун қўлланилади. Манометрик 
термометрлар қилиш саноатда кенг қўлланилади, ҳамда портлаш хавфи бор 
жойларда ишлатилиши мумкин. 
Бу холда диаграмма қогози соат механизми билан юритилади. 
Монометрик термометрлар прибор термобаллон капилляр трубка ва манометрик 
қисмдан иборат. 
Марказий бошқарув пультида жараѐндаги харорат, босим, сатхлари, 
сарфлари, концентрациялари назорат ўлчов асбоблари ҳамда автоматик ѐзиб 
борувчи қурилмалар ѐрдамида узликсиз назорат қилинади. 

---

- 16 - 
Технологик режим меъѐрлари тузилганда марказий бошқарув пультида 
сигнализация ва сигнал лампалар ишга тушади. Шунда жараѐннинг режими 
автоматик равишда меъѐрларига келтиради. 
Меъѐрнинг максимум ва минимум холларда брокировка мосламаси 
ишга тушади. Бу билан қурилмаларда тинимсиз ходасалар техник бузилмаларни 
олди олинади. 
Хавони ажратишни технологик жараѐнини автоматик бошқариш 
системаси жараѐн параметрларини ѐзувчи ва бошқа асбобларда марказлаш 
назоратини технологик жараѐн параметрлари мавжуд қийматлардан чиқиб 
кетмаслигини огохлантирувчи сигнализациянинг ишга тушириш, ишлаб 
чиқариш авария холатда дистанция тўхтатилишни, параметрларини вақти – 
вақти билан чиқиб туриши жараѐн параметрларини автоматик ригулировка 
қилиниши ишлаб чиқаришни техник иқтисодий кўрсатгичларини хисоблашни,
иш режимини анализ қилишни таъминлайди. 
Система 4 автоном ѐрдамчи системалардан иборат бўлиб, блок
принципи бўйича тузилади.
1.Автоматик стабиллаш подсистемаси жараѐнини асосий технологик 
параметрларни назорат қилади ва ишлаб чиқаришда келиб чиққан 
носозликларни бартараф этади. 
2.Авариядаги химоя қилиш системаси аппаратларнинг носозликларини 
ѐки операторларни хатоликлари туфайли келиб чиқадиган аварияларни олдини 
олиш. 
3.Маълумот системаси операторга технологик жараѐн тўғрисида ишлаб 
чиқарган информацияларни узатиш ва аста ўрнатилган индикацияни хисобловчи 
системага параметрларни четланиши тўғрисида маълумотни чиқаришга 
мослашган. 
4.Хисобловчи система - программага киритилган маълумотларни
математик ва логик қайта ишлайди, регуляторда бошқарувчи таъсир ўтказади. 
Бу система математик таъминлаш 1 ва 2 алгаритмларда
маълумотни, химоя блокировкаларини назорат қилиш ва техник иқтисодий 
кўрсаткичларини хисоблашлар киради.