Узбекистон Республикаси Ташки Ишлар Вазирлиги

Махсус розилик
тўла янги статусга эга бўлган 
юридик шахс таъсис этилганда, 
умумий розилик
эса, намунавий ҳолатга эга 
бўлган юридик шахс таъсис этилганда (масалан, дафн этиш билан 
шуғулланадиган коллегиялар ёки ўзаро ёрдам кўрсатувчи коллегиялар)
берилган.
Хусусий юридик шахслар хўжалик корхоналарига (societas 
publicanorum, societas argentariorum) ва асосий мақсади бир қатор 
ижтимоий, сиёсий, маданий, гуманитар ва бошқа иқтисодий бўлмаган
вазифаларни ҳал қилишдан иборат бўлган жамиятлар ва жамғармаларга 
бўлинган. 
Умумий ёки махсус концессия бўйича юридик субъект хусусиятларига 
эга бўлган юридик шахс таъсис этилиш мақсади билан боғлиқ бўлган 
фаолияти бўйича барча ҳуқуқий ҳаракатларни бажариш ҳуқуқига эга эди 
(солиқ йиғиш, ижтимоий ишларни бажариш, беморларни даволаш, аъзоларга 
ёрдам ва оммавий ўйинлар ташкил қилиш) эди. Юридик шахслар бундай 
мақсадлар билан боғлиқ бўлмаган ҳаракатларни бажариш ҳуқуқига эга 
бўлмаган.
Юридик шахснинг муомала лаёқати унинг бўлинмалари ўртасида 
тақсимланган. Юридик шахс сифатида давлат ва ўз-ўзини бошқариш 

---

70 
органларининг хусусий ҳуқуқдаги ваколат доираси давлат томонидан 
белгилаб берилган. Давлат корхоналари ва мустақил муассасаларнинг 
ташкил қилиниши уларнинг таъсис ҳужжатларида, хусусий юридик 
шахснинг ташкил қилиниши эса, давлат корхонаси каби ташкил қилинган.
Хусусий юридик шахс аъзолар йиғини, сайланган раҳбарлар ва ҳақ олиб 
ишлайдиган хизматчиларга эга бўлган. Аъзолар йиғини юридик шахс 
фаолияти бўйича умумий йўналиш бериш ваколатига эга эди. Раҳбарият ва 
ҳақ олиб ишлайдиган хизматчилар аъзолар йиғини белгилаб берган 
йўналишларни юридик шахс статусига мувофиқ равишда ҳаётга татбиқ
қилишга ҳаракат қилганлар. Хизматчиларга бошчиликни
actor 
ёки
sindicus
деб аталувчи юридик шахснинг юқори органи амалга оширган. 
Давлатга тегишли юридик шахсларнинг фаолияти тегишли давлат 
органларининг қарори билан тўхтатилган. Фуқароларнинг ташаббуси билан 
ташкил қилинган юридик шахслар фаолияти эса, йиғин қарори ёки юридик 
шахс ўз олдига қўйган мақсадларга эришганида, мулк йўқотилган ҳолда ёки 
аъзолик тўла бекор қилинган пайтда тўхтатилган. Бундан ташқари, хусусий 
юридик шахс давлат органи томонидан юридик шахс фаолияти мавжуд 
ҳуқуқий тартиботга зид келганда ва ҳуқуқ нормаларига қарши фаолият олиб 
борганда ҳам тарқатиб юборилган. Юридик шахс ўз фаолиятини 
тўхтатганидан кейин унинг мулки давлат хазинасига берилган ёки аввалги 
мақсадларда ташкил қилинадиган янги юридик шахсга олиб берилган ҳамда
хўжалик корпорацияларида юридик шахснинг собиқ аъзолари ўртасида 
бўлиб берилиши мумкин бўлган.