Узбекистон Республикаси Ташки Ишлар Вазирлиги

Querella inofficiosi testamenti
даъвоси бўйича васиятда кўрсатилган 
меросхўрлар низолашган. Судья уларни меросдан маҳрум қилиш учун 
ҳақиқий сабаблар бўлмаганлигига ишонч ҳосил қилса, жабр кўрган 
меросхўрлар bonorum possession contra tabulas cum reни олишга муваффақ 
бўлган. 
Юстиниан даврида моддий зарурий мерос ҳуқуқи.
Юстиниан 115-
новелла 
ёрдамида 
моддий 
зарурий 
мерос 
ҳуқуқи 
институтини 
шакллантиришни якунлади. Бу новеллада васият қолдирувчи зарурий 
меросхўрларни қайси сабабга кўра васиятда қайд этмаслиги аниқ 
кўрсатилган (масалан, меросхўрлар томонидан мерос қолдирувчининг 
ҳаётига қасд қилинса). Меросдан маҳрум этиш учун ҳеч қандай сабаб 
бўлмаса, зарурий ҳисса олиш ҳуқуқи барча асцендентлар ва 
десцендентларга, шунингдек, мерос қолдирувчининг ака-ука ва опа-
сингилларига тегишли бўлган. Зарурий мерос ҳуқуқларини амалга ошириш 

---

251 
учун улар кейинчалик ҳам querella inofficiosi testamenti даъвосини 
қўллашган, уларга тегишли улушни олиш учун эса кўрсатмаларга биноан 
action ad suplendam legitimam даъвосини қўзғатишган. 
Юстиниан қонуний меросхўрларнинг зарурий ҳиссасини мерос 
мулкининг 1/3 қисмигача ва қонун бўйича олиниши керак бўлган мулкнинг 
ярмигача кўпайтирган.
4-
§. Меросни қабул қилиб олиш 
Мероснинг очилиши.
Мерос ҳуқуқига эга бўлган меросхўр меросни 
қабул қилиб олиши учун мерос қолдирувчининг ўлими содир бўлиши керак 
бўлган. Ўша пайтда 
мерос деляцияси
, яъни очилиши рўй берган. 
Васиятнома ёки қонун бўйича тайинланган меросхўрнинг меросни талаб 
қилиш субъектив ҳуқуқи пайдо бўлиши учун тўғри тайинланган меросхўр
ўзи ҳаёт бўлиши ва меросни қабул қилиб олиш лаёқатига эга бўлиши шарт 
бўлган. Деляция, яъни мерос очилиш пайтида меросхўр тирик бўлиши керак 
деган қоидадан фақатгина мерос қолдирувчининг ўлимидан кейин туғилган 
меросхўр ва коммориентлар мустасно бўлган. 
Юзага келган субъектив мерос ҳуқуқи ҳар қандай ҳолатда амалга 
оширилиши мумкин бўлмаган, чунки