2 O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi

Sistematikasi 
- 
bug„doy qo„ng„irboshlilar oilasiga (
Poaseae
), (
Triticum L
) 
avlodiga mansub. Bug„doy avlodiga 27 tur kirishi aniqlangan. Bug„doy turlari 
biologik xususiyati bilan 4 genetik guruhga bo„lingan, guruhlar xromosomalar soni 
bilan farq qilinadi. Bug„doy turlari xo„jalik xususiyati bo„yicha 2 guruhga 
bo„lingan: haqiqiy va yovvoyi bug„doylar. Haqiqiy bug„doylar madaniy turlari 
bo„lib yer yuzida ekiladi, ammo turlarning hammasi bir xil tarqalmagan (rasm-1 va 
2). 
Bug„doy turlarining orasida eng ko„p tarqalgan turlari - 
yumshoq bug„doy
- 
Triticum aestivum L.
va 
qattiq bug„doy
- 
Triticum durum L.
O„zbekistonda 
ko„proq yumshoq bug„doy ekiladi.
 
Bug„doy biologiyasi 
Urug„ning bo„rtishi va unib chiqishi. 
Bu jarayon murakkab, bunda 
fiziologik-bioximik jarayonlar tashqi sharoitlar ta‟sirida kechadi. Bu davrda 
quyidagi jarayonlar kuzatiladi: suvni yutishi, bo„rtishi va nish urishi, birlamchi 
ildizchalarning o„sishi, o„simtaning rivojlanishi, o„simtaning qaddini rostlashi, 
urug„ning unib chiqishi uchun ma‟lum miqdorda suv talab qilinadi.
Ko„pchilik olimlarning ma‟lumotlariga qaraganda o„rtacha 45-50% suv 
sarflanadi. Olimlarning ma‟lumotlariga qaraganda haroratning intervali juda keng. 
Unib chiqish hattoki 1
o
C da ham boshlanishi mumkin, lekin eng maqbul daraja - 
bu 25-28 
o
C hisoblanadi, eng yuqorisi 30 
o
C. Suvning taqchil bo„lishi va 
haroratning pasayishi urug„ning unib chiqishini to„xtatish mumkin. 19 
o
C da 
urug„ning unib chiqishi 1-3 kuzatiladi. 15,8 
o
C da 2 kun, 10,2
o
C da 3 kun, 4,4 
o
C 
da 6 kun. Urug„ bo„kkandan keyin unib chiqa boshlaydi. Dastlabki murtak 
ildizchalari bo„yiga o„sa boshlaydi, keyin poya, novdasi o„sib rivojlanadi.