Termiz davlat universiteti botanika kafedrasi «biotexnologiya»

Baktyerial fermentlar. 
Fermentlar – oqsil moddalar bo’lib, ular organizmda ro’y beradigan ximiyaviy 
reaktsiyalarni spesifik kataliz qiladi. 
Mikrob turini aniqlash uchun ma'lum mikroorganizmlar ajratadigan; saxarolitik 
fermentlar ko`proq qiziqish uyg’otadi. 
a) Saxarolitik fermentlar. Uglevodlarni kislota va gaz hosil qilib parchalash 
xususiyatiga ega (SO
2
, H
2
S). Bular Giss muhitida uglerodning parchalanishi natijasida 
ko’riladi va indikator yordamida bu muhit qizil rangga bo’yaladi. Maxsulot solingan 

---

probirkaga shisha naychalar joylashtiriladi va naychaning uchi gaz yigilishi uchun 
berkitilgan bo’ladi. Har bir mikrob turi fermentlarning ma'lum yig’indisi bilan 
xarakterlanadi. Bunda uglerodlar turlicha parchalangan bo’ladi. Masalan ichak 
tayoqchasi laktoza, glyukoza, maltozani parchalaydi, bryushnoy tif tayoqchasi esa 
glyukoza, maltoza va mannitni gaz hosil qilmasdan kislotagacha parchalaydi. A va V 
paratif baktyeriyalari glyukoza, maltoza va mannitni kislota va gaz hosil qilib 
parchalaydi. Tif - paratif baktyeriyalari laktozani umuman parchalamaydi. Shuning 
uchun saxaralitik fermentlar baktyeriya turini aniqlashda foydalaniladi. Laktozani 
o’rganish uchun uni sutga ekiladi. Ichak tayoqchasi ekilgan sut 1 sutkadan keyin 
qoladi. Tif tayoqchasi ekilgan sut esa o’zgarishsiz qoladi. 
b) proteolitik fermentlar. Oqsil mikroblarini indol, ammiak va H
2
S xosil qilib 
parchalaydi. Bu moddalarni aniqlash uchun bulonga va peptonli suvga mikrob ekiladi, 
so’ng probirka tagiga filtr qog’ozi solinadi (indikator shimdirilgan) va termostatga 2-3 
kunga qo’yiladi. 
Indolga proba. probirkaga kislota shimdirilgan indikator qog’ozi tushirilganda pushti 
rangga kiradi. 
H
2
Sga proba. Agar mikrob kulturasi H
2
S ajratib chiqarsa, unda qo’rg’oshin atsetati 
eritmasiga shimdirilgan qog’oz qorayib ketadi.