Termiz davlat universiteti botanika kafedrasi «biotexnologiya»

Diffyerentsial diagnostik gissa muhiti. 
Rangli qator o’z tarkibida peptonli suv hamda uglevod laktoza, glyukoza, maltoza, 
saxaroza va indikator saqlaydi. Ular kislotali muhitda qizil rangga bo’yaladi. Har bir 
probirka muhit bilan shishali suzgichga ega. Agar shunday muhitga shu uglevodlarni 
parchalaydigan va natijada gazsiz kislotalar hosil bo’ladigan 
mikroblar ekilsa,
bunda 
muhit qizil bo’ladi. Agar shu uglevodlarni parchalaydigan mikroblar ekilsa, muhitni 
ranggi 
o’zgarmaydi. 
Mikroorganizmlardan toza kulturani ajratib olishni 2 gruppaga bo’lish mumkin: 
1. Mikroorganizmlarni mexanik usulda ajratib olish. 
a) Drigalskiy usuli. 
b) Ilmoq yordamida - shtrix usulida. 
v) Filtrlash usuli-bunda viruslar baktyeriyalardan ajratib olinadi. 
2. Mikroorganizmlarning xususiyatiga qarab biologik usulida ajratib olish. 
a) Tsukevich usuli-kondensatsiyalangan suvga ekib, xarakatchan mikrobni ajratib 
olish. 
b) Qizitish usuli-spora hosil qiluvchi batsillalarni, sporasizlardan ajratib olish. 
v) Ozuqani boyitish usuli-elektiv ozuqa muhitida ma'lum baktyeriyalar o’stiriladi. 
g) 
Yuqtirish 
usuli 
- 
laboratoriya 
hayvonlariga 
yuqtirish 
usuli. 
Mikroorganizmlar genetikasi va seleksiyasining rivojlanishi bilan ma'lum tur 
guruhining elementlar evolyusiyasi birligi – populyatsiya tushunchasi joriy qilingan. 
Klon
– 1 mikrob hujayrasini ko’payishidan hosil bo’ladigan hujayralar yig’indisi. 
Shtamm – odam va hayvon organizmi hamda tashqi muhitdan ajratib olingan bir 
turdagi baktyeriyalar kulturasi tabiiy substratlar bu nosteril bo’shliqlar oziq moddalar, 
suv, havo, tu’roq, turli buyumlardan ajralib olingan har xil mikroblar yig’indisi aralash 
kultura, bir tur va kenja tur vakillaridan tashkil to’gan ‘o’ulyatsiya sof kultura deb 
ataladi. 
Sof kultura
– 1 tur va kenja tur vakillaridan tashkil topgan populyasiya sof kultura 
deyiladi. 
Ajratib olingan baktyeriyalarning kultural xususiyatini aniqlash uchun, uning 
morfologiyasi, ekish usullari aniqlanadi. 
1.Bir sutka mobaynida termotsatda turgan petri kosachalari olib, ulardagi o’sib chiqqan 
mikroblar o’rganiladi. Koloniyalarni o’rganish uchun shunday bir qismi olinadiki, 
unda koloniyalar siyrak joylashgan bo’lishi kerak. Oldin kosachalarni qurollanmagan 

---

ko’z bilan tekshirib, kosachalar ochilmasdan tag tomonidan tushayotgan tik quyosh 
nurlari otsida ko’z bilan 20-30 sm masofada ko’rish kerak. O’sib chiqqan koloniyalar 
har xil bo’lishi mumkin. Koloniyalarni: 
a) katta - kichikligi: yirik (4-5 mm diametri), o’rta (2-4 mm), mayda (IXI mm) 
nuqtasimon bo’lishi mumkin. 
b) shakli: to’gg’ri, yumaloq, noto’g’ri, yapaloq, muhit ustida ko’tarilgan bo’lishi 
mumkin. 
v) rangi - rangli, rangsiz bo’lishi mumkin. Rang baktyeriyaning pigment hosil qilish 
xususiyatiga bog’liq. 
g) yuzasi: silliq, yaltiroq, quruq nam, shilliq, xira bo’lishi mumkin. Har bir mikrobga 
ma'lum bir qiyofadagi mikroblar koloniyalar xos bo’ladi. Koloniyalarning qiyofasi 
kasallik qo’zg’atuvchisini aniqlash. 
Toza kulturani artib olish uchun tanlangan koloniyani bir qismini qiyshiq agarga 
ekiladi. Sterillangan ilmoq bilan ajratilgan koloniyani bir qismini olib, so’ng o’ng 
ho’lda qiyshiq qotirilgan agarli probirkani ochib, probirkani yopqichini jimjiloq 
barmoq yordamida kaft ichki tomoniga mahkamlab, probirkani eng tagidan boshlab, 
ingichka to’lqinsimon chiziq qilib ekiladi. probirkaning chekkalari va o’zini gaz 
gorelkasi alangasida qizdirib, yo’qichini berkitiladi. Ilmoq qizdiriladi. Ekilgan 
probirka termotsatga 24 soatga quyiladi.