Спорт машғулотининг

 
Мослашиш жараёнининг давомийлиги 
Тез, бир неча соат давомида модда алмашувининг 
айрим субстратлари мослашади. 
Кам тезликда 10 - 14 кун давомида жигар ва мушакларда 
қувват заҳираси кўпаяди, юрак қон томир тизими 
мослашишга бошлайди.
Секин 4 - 6 ҳафта давомида мушак оғирлиги ўса 
бошлайди, таркибида оқсил миқдори кўпаяди. 
Қуйидаги қонуний алоқаларни англаб етиш спорт 
фанининг асосий вазифаларидан бири ҳисобланади (чизма 5). 

---

57 
Ташқи омиллар етарли даражадаги жадаллик ва 
маълум ҳажмда бўлгандагина мослашиш жараёни рўй 
беради. 
Мослашиш жараёни - юклама ва дам олишни тўғри 
ташкил этиш натижасидир. 
Юклама таъсири, функционал ва қувват заҳираларини 
сарфлаш оқибатида тананинг функционал имкониятлари 
(вақтинчалик) пасаяди. Кўпинча дам олиш босқичида амалга 
ошириладиган мослашиш жараёнини шаклланиши учун 
етакчи қўзғатувчи ҳисобланади. 
Ўз фаолиятини фақатгина бошлаётган спортчиларда 
янги, ноодатий юкларга мослашиш жараёни етук мутахассис 
спортчи-ларга қараганда тезроқ кечади. Буни тажрибали 
спортчиларда машқ ва мусобақа юкламаларига мослашиш 
жараёнини юқори, мосла-шишнинг кейинги кучайиш 
имкониятлари доираси бир мунча қисқарганлиги билан 
тушунтириш мумкин. 
15-жадвал 
Машқ қилишда функционал 
имкониятларнинг ортиши 
Машқ қилмаслик-функционал 
имкониятларнинг пасайиши 
Ташқи қўзғатувчи - кучли 
Ташқи қўзғатувчи кучсиз 
“ишчи” аъзолар юқори 
кучланишда ишлайди 
“ишчи” аъзолар ва уларнинг 
қисмлари функцияси пасаяди 
Оқсил ферментини синтез 
бўлишига юқори даражадаги 
“эҳтиёж” бор (тўқима даражасида) 
Янги оқсил синтез бўлишига
“эҳтиёж” пасаяди, эски оқсил эса 
“ярим парчаланиш” тезлиги билан 
парчаланади 
Янги оқсилнинг пайдо бўлиши 
(унинг миқдори) “ярим 
парчаланиш” тезлигини оширади 
Ресинтез синтездан ўзиб етади 
Аъзо ўсади 
Аъзо ўсади 

---

58