Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti m. Amonboyev, D. I. Abidova, N. A. Jurayeva turizm iqtisodiyoti

9.2. Restoranlarda tannarxga ta‟sir qiluvchi omillar 
Oxirgi 50 yilda mehmonxonalardagi kuzatilgan muammolar 
restoranlarda kuzatilmadi. Chunki restoranlar mehmonxona bo‗limlari 
ichida quyi bo‗lim bo‗laroq o‗z faoliyatini yurgazadilar. Faqat oxirgi 
yillarda katta restoranlarning va zanjir shirkatlarning rivojlanishi bilan 
birga bu bo‗limlarda tashkil qilish funktsiyasi katta bir ahamiyat kasb 
etdi. Katta restoranlarda boshqaruvchi 2 ta yo‗nalish bo‗yicha javobgar 
bo‗ladi. Nazoratchi (kassir va xodimlardan javobgardir) va 
boshqaruvchining yordamchisi bo‗limlarda ishlab chiqarish, sotib olish
va ichimlik ishlab chiqarish restorandan hosil bo‗ladi. Tashkiliy 
(organizatsion) jadvallarning 2 ta ahamiyatli omili mavjuddir
40
: 
1.
Restoranlarning ko‗lamiga ko‗ra qilinadigan asosiy ishlarda 
unchalik farqli ahamiyatli emasdir.
2.
Ovqat servisining muvaffaqiyatli bo‗lishi uchun personallar 
o‗rtasida ta‘sirchanlik va muvofiqlashtirish juda ahamiyatlidir. Shuni 
esdan chiqarmaslik kerak bo‗lgan boshqa bir xususda ovqat servisi 
shaxsiy munosabatlarga bog‗liq bir industriyadir. 
Amerikada 1 yilda ishlab chiqarilgan oziq-ovqat va ichimlikning 
to‗rtdan bir qismi turar joylaridan tashqarida mehmonxona va 
restoranlarda iste‘mol qilinmoqda. Davlatning chakana savdosida 
to‗rtinchi o‗rinni egallamoqda. 
40
Сенин В.С., Денисенко А.В. Гостиничный бизнес: классификация гостиниц и других 
средств размещения: Учебное пособие. - М.: Финансы и статистика, 2016. – 54 -58 с.

---

103 
Mehmonxonalarda ovqat va ichimlik sotish daromadi xona sotish 
daromadiga teng, hattoki ko‗proq bo‗lib daromadning 50% ga yaqinini 
tashkil qilmoqda. Restoran bo‗limi xizmatlarining juda ko‗p kuch, turli 
xil va yuqori darajada javobgarlikli ishlar bo‗lganligi qabul qilinsa ham, 
hammasi tekshirilganida, jami kompleks ishlarning ovqat-ichimlik 
bo‗limining yaxshi tashkil qilinishi orqali juda oddiylashtirilishi va yaxshi 
tarbiya ko‗rgan, yetarli tajribaga ega bo‗lgan boshqaruvchi tomonidan 
qulaylik bilan boshqarilishi aniqdir. Mehmonxonalarda ovqat servisi juda 
yaxshi yo‗lga qo‗yilganligi va xususiyatli inson kuchi manbai bilan 
qo‗llab quvvatlanganligi taqdirda foydali biror muassasa bo‗ladi. Aks 
holda katta talofatlarga sabab bo‗lgan bir mehmonxona bo‗limi holiga 
keladi. Rivojlangan bir mehmonxonaning ovqatlanish servisida 5 ta 
asosiy quyi birlik bordir. Ovqatlanish va ichimlik bo‗limining eng 
ahamiyatli vazifalaridan biri ovqat va ichimlik tannarxini nazorat 
qilishdir.