HiEdTec Reja

Modernization of Higher Education in 
Central Asia through New Technologies 
(HiEdTec)
noutbuk yoki smartfon foydalanuvchisi esa internetga IP adresi orqali ulanadi. 
Ushbu jarayonda telefon tarmog’i internet tarmog’i bilan bog’lanadi va telefon 
nomeri IP adresga hamda IP adres telefon nomeriga moslashtiriladi. Boshqa misol 
vaziyatini olaylik, smartfon foydalanuvchisi tezyurar poestda ketyapti deb tasavvur 
qilaylik va optik kabel orqali yuqori tezlikli internet foydalanuvchi kompyuterda 
Telegram dasturi orqali smart foydalanuvchisi bilan bo’landi. E’tiborli jihati 
shundaki, tezyurar poezdda internetga bog’lanish va kompyuter orqali internetga 
bog’lanish turli standartlarda amalga oshirilgan. 
Shuning uchun ham OSI modelining amaliy sathi turli formatlardagi 
ma’lumotlarni foydalanuvchilarga moslashtirib beradi. Shuning uchun ham 
foydalanuvchilar tarmoq resurslaridan foydalanish imkoniyatiga ega bo’lishadi. 
Foydalanuvchining ilovalariga kelayotgan xabarlar uchun ishlatilgan shifrlash usuli, 
kodlash usuli va boshqa xususiyatlar farq qiladi, 9.3-rasm. 
9.3-rasm. Amaliy sathda ma’lumot almashish jarayoni 
TCP/IP va OSI modeli o’rtasidagi farq unchalik katta emas, ammo tarkibi, 
xususiyatlari, funktsiyalari va maqsadi bo’yicha bir biridan farq qiladi. Ikki atama 

---

Modernization of Higher Education in 
Central Asia through New Technologies 
(HiEdTec)
o’rtasidagi farq IAS nuqtai nazaridan ham muhim hisoblanadi. Shuningdek, ushbu 
modellarning amaliy sathlari ham bir biridan farq qiladi, masalan protokollarida 
farqlar mavjud.
Oldingi bo’limlarimizda muhokama qilganimizdek, TCP/IP - bu tarmoq 
qurilmalarini Internetga ulanishi mumkin bo’lgan aloqa protokollari to’plamidan 
tashkil topadi. Boshqa tomondan, OSI modeli esa tarmoqning qurilishini kontseptual 
asosi bo’lib, uning yordamida tarmoqning ishlashini tavsiflanadi, 9.4-rasm.
9.4-rasm. OSI va TCP/IP modellarinig qiyosi 
Yana shuni qo’shimcha qilib aytish mumkinki, TCP/IP modelining amaliy 
sathi OSI modelining uchta sath (amaliy, taqdimot, seans)lariga mos keladi. Ya’ni 
OSI modelining uchta sathlariga tegishli bo’lgan protokollar va sathlarning 
funksiyalari TCP/IP modelining amaliy sathida jamlanadi.