2-mavzu. Statistik kuzatish uslubiyati reja

Mantiqiy tekshirish
deyilganda statistik ma’lumotlar mazmunini tekshirish 
tushuniladi.
Arifmetik tekshirish
deb о‘zaro bog‘liq bо‘lgan ma’lumotlarni son jihatdan 
tekshirishga aytiladi.

---

Statistik kuzatish materiallarini tekshirish va qabul qilish davomida ikki 
tipdagi xatoliklar aniqlanishi mumkin: qayd etishdagi xatolar va reprezentativ xato. 
Qayd qilishdagi xatolar hodisani kuzatish formulyariga yozayotganda yoki 
ma’lumotlarning mazmunini notо‘g‘ri tushunib qayd etish tufayli yuzaga keladi.
Qabul qilishdagi xatolar
о‘z navbatida tasodifiy va muntazam xatolarga 
bо‘linadi. Tasodifiy xatolar har xil kо‘rinishga ega bо‘lib yozuvdan tushirib 
qoldirish va sanashda xatolikka yо‘l qо‘yish, kuzatuvchining toliqishi, charchashi 
tufayli rо‘y berishi mumkin. 
Muntazam xatolar
har doim bir yо‘nalishda bо‘ladi va umumiy 
kо‘rsatkichlarga kuchliroq ta’sir kо‘rsatadi. Muntazam xatolar bila turib va 
bilmasdan yо‘l qо‘yilgan xatolarga bо‘linadi. 
Bilmay turib qilingan muntazam xatoga aholini rо‘yxatga olishda yoshni 
butunlashtirib kо‘rsatish mumkin. Odatda 78 yoki 81 yoshli qariyalar 80 yoshdalar 
deb aytiladi.
Reprezentativ xato
deb bosh tо‘plam bilan tanlama tо‘plam natijalari 
о‘rtasidagi tafvutga aytiladi. Bu xato faqat tanlama kuzatishga xosdir. 
Takrorlash uchun savol va topshiriqlar: 
1. Statistik tadqiqot statistik kuzatishdan nima bilan farq qiladi? 
2. Statistik kuzatish bilan oddiy kuzatishning nima farqi bor? 
3. Statistik kuzatish o’tkazish uchun qanday qoidalar mavjud? 
4. Siz o’z xususiy korxonangizni moliyaviy holatini tahlil qilish uchun 
korxona balansi va boshqa hisobotlar orqali ma’lumot to’pladingiz. Bu ish statistic 
kuzatishning qaysi shakliga kiradi? 
5. Maxsus tayyorlangan dastur orqali ma’lumot to’plasak qanaqa statistik 
kuzatish o’tkazgan bo’lamiz? 
6. Siz nikohdan o’tdingiz, muchalga to’lganda to’liq tibbiyot ko’rigidan 
o’tdingiz, 40 yoshga kirganda oilangiz bilan tog’ bag’irlarida dam oldingiz. Bu 
hodisalar statistik kuzatishning qaysi shakli? 
7. Moliya-iqtisod fakultet dekani talabalarning o’qituvchilar to’g’risidagi 
fikrlarini bilish uchun kurs va guruhlarda «O’qituvchilar talabalar nigohida» 
so’rovnomani o’tkazdi. Kredit-iqtisod fakultet dekani esa faqat IV kurs talabalari 
bo’yicha bu ishni bajardi. Fakultet dekanlari statistik kuzatishning qaysi turini 
qo’lladilar? 
8. Kuzatish ob’ekti va kuzatish birligi teng bo’lishi mumkinmi? Qani 
misollar keltiringchi? 
9. Kuzatish formulyari va yo’riqnomasi nima uchun kerak? Ularni kim 
ishlab chiqadi?