Geog 1 (38-янги). p65

Geografik o‘rni. Antarktida yunoncha „anti“ — qarama-qar-
shi,  teskari, „arktika“ — shimoliy, ya’ni Arktikaning teskari to-
moni degan ma’noni anglatadi. Antarktika  — janubiy sovuq
o‘lka, uning maydoni 52,5 mln kv km. Antarktida  — yaxlit
muzli materik bo‘lib, maydoni 14 mln kv km. Antarktida Janu-
biy qutbiy doirada, boshqa materiklardan juda uzoqda joy-
lashgan yagona materik. Materikka tutashib turgan 12 ta tashqi
dengizlari bor.
Antarktidani 1820- yilning 16- yanvar kuni rossiyalik de-
ngizchilar F. Bellinsgauzen va M. Lazarevlar kashf etishdi. Nor-
vegiyalik R. Amundsen 1911- yilning 14- dekabr kuni birinchi
bo‘lib, undan bir oycha keyin ingliz R. Skott ikkinchi bo‘lib
qutbga bordi. Hozir Janubiy qutbda Amundsen — Skott nomi
bilan ataladigan ilmiy stansiya (AQSH) ishlab turibdi.
Antarktidani keng ko‘lamda mukammal o‘rganish Xalqaro
geofizik yil dasturini joriy qilish (1957 — 1958) munosabati bilan
boshlandi. 1959- yilda 11 ta mamlakat o‘rtasida „Antarktida
to‘g‘risida shartnoma“ qabul qilindi. Unga ko‘ra, materikdan faqat
ilmiy va turistik maqsadlarda foydalanishga kelishib olindi. Ayni
paytda 16 mamlakat olimlari materik tabiatini o‘rganishmoqda.