O`zbekiston Respublikasi xududiga import kilinadigan tovarlarga nisbatan ko`shilgan kiymat
solig’ini hisoblab chikarish va to`lash tartibi.
O`zbekiston Respublikasi xududiga ishlar va xizmatlar importiga nisbatan ko`shilgan kiymat
solig’ini hisoblab chikarish hamda to`lash tartibi alohida yo`riknoma bilan belgilanadi. Import
kilinadigan tovarlarga nisbatan ko`shilgan kiymat solig’ini to`lovchilar bo`lib ushbu tovarlarni import
kiladigan yuridik va jismoniy shaxslar hisoblanadi. Ko`shilgan kiymat solig’ini bevosita deklarant yoki
istalgan manfaatdor shaxs, agar konun xujjatlarida o`zga xol nazarda tutilmagan bo`lsa, to`lashi
mumkin.
Ko`shilgan kiymat solig’i solinadigan ob`yekt bo`lib O`zbekiston Respublikasining bojxona
konunlariga binoan belgilangan bojxona rejimlariga muvofiq O`zbekiston Respublikasi xududiga
import kilinadigan tovarlar (shu jumladan MDX mamlakatlaridan import kilinadigan tovarlar)
hisoblanadi. Mazkur Yo`riknomada tovar deganda iste`molga mo`ljallangan va kiymatga ega hamma
narsa (ishlar, xizmatlardan tashkari) (uskunalar, maxsulotlar, xom ashyo, materiallar, elektr, issiklik va
energiyaning boshka turlari, transport vositalari va tovar-moddiy boyliklar) tushuniladi. O`zbekiston
Respublikasi xududiga import kilinadigan tovarlar bo`yicha ko`shilgan kiymat solig’ini hisoblab
chikarish uchun asos bo`lib bojxona konunlariga muvofiq belgilanadigan bojxona kiymati hisoblanadi.
Tovarlar importi bo`yicha soliq solinadigan oborot xajmiga bojxona kiymati bilan bir katorda bojxona
boji summasi va Aksiz solig’i summasi (Aksiz to`lanadigan tovarlar bo`yicha) kiritiladi. Import
kilinadigan tovarlar bo`yicha ko`shilgan kiymat solig’i kuyidagi formula bo`yicha hisoblab chikariladi:
Skks = (Sb+Bb+As) x S/100,
bu erda: S kks - ko`shilgan kiymat solig’i summasi;
Sb - import kilinadigan tovarning bojxona kiymati;
Bb - bojxona boji summasi;
As - Aksiz to`lanadigan tovarlar bo`yicha Aksiz solig’i summasi;
S - ko`shilgan kiymat solig’ining foizlardagi stavkasi.
Amaldagi konun xujjatlariga muvofiq kuyidagilar ko`shilgan kiymat solig’idan ozod kilinadi:
a) xorijiy diplomatik vakolatxonalar va ularga tenglashtirilgan vakolatxonalar rasmiy
foydalanishi uchun mo`ljallangan tovarlar;
b) diplomatik vakolatxonalar va ularga tenglashtirilgan vakolatxonalar diplomatik xodimlarining,
shuningdek ular bilan birga yashaydigan va O`zbekiston Respublikasining fukarolari bo`lmagan oila
a`zolarining shaxsiy foydalanish uchun mo`ljallangan tovarlar, shu jumladan eng zarur uy-ro`zgor
tovarlari;
v) xorijiy diplomatik vakolatxonalar va ularga tenglashtirilgan vakolatxonalarning ma`muriy-
texnik xodimlari, shu jumladan ular bilan birga yashaydigan oila a`zolarining, agar ular O`zbekiston
Respublikasi fukarolari bo`lmasalar yoki O`zbekiston Respublikasida doimiy yashamasalar, olib
kiradigan eng zarur uy-ro`zgor tovarlari;
g) O`zbekiston Respublikasining Vazirlar Mahkamasi tomonidan belgilangan tartibga muvofiq
insonparvarlik yordami sifatida olib kiriladigan tovarlar;
d) jismoniy shaxslar boj to`lamasdan olib kirish me`yorlari doirasida import kiladigan tovarlar,
bundan tijorat maksadlari uchun mo`ljallangan tovarlar mustasno;
e) tabiiy ofatlar, kurolli ixtiloflar, baxtsiz hodisalar yoki avariyalar yuz berganda yordam
ko`rsatish uchun olib kiriladigan mol-mulk;
j) O`zbekiston Respublikasi xududiga kuyidagi maksadlarda olib kiriladigan texnologik
uskunalar:
1-ilovaga binoan 1998 yilga doir investitsiya dasturiga kiritilgan ustuvor ob`yektlarni jixozlash
uchun;
xukumat kafolati bilan xorijiy kreditlar hisobiga moliyalanadigan investitsion loyihalarni amalga
oshirish uchun;
yangidan kurilayotgan va rekonstruktsiya kilinayotgan, xalk iste`moli tovarlarini ishlab
chikarishga ixtisoslashayotgan korxonalar uchun;
xorijiy investitsiyalar ishtirokidagi korxonalarning ustav sarmoyasiga ularning ulushi sifatida
xorijiy investorlar tomonidan olib kiriladigan texnologik uskunalar;
mazkur Yo`riknomaning 2-ilovasida sanab o`tilgan, respublika neft’-gaz tarmogi ob`yektlari
uchun turli sortamentdagi kuvurlar;
belgilangan tartibda tasdiklangan loyihalarga muvofiq, agar vakolatli bankning tegishli tasdigi
mavjud bo`lsa, yangi ishlab chikarishlarni barpo etishga, shuningdek ishlab turganlarini
zamonaviylashtirish va texnik jixatdan kayta jixozlashga olib kiriladigan texnologik uskunalar;
z) kuyidagilar doirasida etkazib beriladigan uskunalar (axborot va tashkiliy texnika asboblari,
materiallari, tizim va vositalari):
xalkaro va xorijiy tashkilotlar hamda jamgarmalar grantlari bo`yicha O`zbekiston Respublikasida
bajariladigan ilmiy-texnika va innovatsiya dasturlari hamda loyihalarini amalga oshirish;
ilmiy-texnikaviy hamkorlik bo`yicha xalkaro kelishuvlar, vakolatli organning ko`rsatilgan uskuna
ajratilgan grantlar (mablaglar)ning maksad va vazifalariga muvofiqligi to`grisidagi xulosasiga asosan.
Bunda O`zbekiston Respublikasi Prezidentining 2002 yil 20 fevraldagi "Ilmiy-tadkikot faoliyatini
tashkil etishni takomillashtirish to`grisida" PF-3029-son Farmoni chikishiga kadar mazkur imtiyoz
O`zbekiston Respublikasi Fan va texnika davlat ko`mitasining xulosasi asosida takdim etiladi.
Xorijda harid kilingan yoki u erdan yuborilgan uskunalar (axboriy va tashkiliy texnikaning
asboblari, materiallari, tizim va vositalari) boshkalarga berilgan takdirda barcha to`lov va soliqlar
belgilangan tartibda to`lanadi;
i) yuridik shaxslar, shu jumladan O`zbekiston Respublikasi norezidentlari O`zbekiston
Respublikasi tomonidan tuzilgan shartnomalar (kelishuvlar) bo`yicha xalkaro va xorijiy xukumat
moliyaviy va iktisodiy tashkilotlari takdim etgan karzlar va grantlar hisobiga olib keladigan uskunalar,
materiallar;
k) xorijiy investitsiyalar ishtirokidagi, bolalar poyabzali ishlab chikarishga ixtisoslashgan
korxonalar tomonidan o`z ishlab chikarishida ishlatish uchun O`zbekiston Respublikasi xududiga olib
keladigan xom ashyo, materiallar va tayyorlov buyumlari;
l) byudjet tashkilotlarining buyurtmalari bo`yicha byudjet mablaglari hisobiga O`zbekiston
Respublikasi xududiga olib kiriladigan uskunalar, tovarlar;
m) import bo`yicha olib kelinadigan dori-darmonlar va tibbiy buyumlar.
Soliq to`lovchilarga Soliq kodeksi amalga kiritilishiga kadar kabul kilingan O`zbekiston
Respublikasi konun xujjatlariga binoan takdim etilgan soliq imtiyozlari ular takdim etilgan muddat
tugashiga kadar saklanadi.
Import kilinadigan tovarlar bo`yicha ko`shilgan kiymat solig’i 20 (yigirma) foiz stavkasi bo`yicha
to`lanadi.
Ko`shilgan kiymat solig’i tanlangan bojxona rejimi shartlariga muvofiq, tasdiklangan stavkalar
bo`yicha hisoblab chikariladi va to`lanadi.
Tovarlar O`zbekiston Respublikasi xududiga import kilinishida ko`shilgan kiymat solig’i bojxona
deklaratsiyasi kabul kilinishiga kadar yoki u bilan bir vaktda to`lanadi. Agar bojxona deklaratsiyasi
O`zbekiston Respublikasining Bojxona kodeksida belgilangan muddatda topshirilmasa, ko`shilgan
kiymat solig’ini to`lash muddatlari bojxona deklaratsiyasini topshirish muddati tugagan kundan
boshlab hisoblab chikariladi. Ko`shilgan kiymat solig’i milliy valyuta - so`mda to`lanadi. Jismoniy
shaxslar soliqni nakd pul bilan bojxona organi yoki posti kassasiga belgilangan tartibda to`lashlari
mumkin. Bojxona organining karoriga ko`ra to`lovchiga O`zbekiston Respublikasining Davlat bojxona
ko`mitasi 1999 yil 16 martda 03/8-78-son bilan tasdiklagan Bojxona to`lovlarini to`lashni kechiktirish
va uni bo`lib-bo`lib to`lash bo`yicha yo`riknomaga (ro`yxat rakami 697, 8 aprel’ 1999 yil) muvofiq
ko`shilgan kiymat solig’i to`lashni kechiktirish yoki bo`lib-bo`lib to`lash huquqi takdim etilishi
mumkin.
Ko`shilgan kiymat solig’i (KKS)ni hisoblab chikarishda bojxona yuk deklaratsiyasi (BYUD)ning
47-ustuni kuyidagi tartibda to`ldiriladi:
"Turi" kichik ustunida "29" - KKS kodi ko`rsatiladi;
"Hisoblab yozish asosi" kichik ustuniga mazkur Yo`riknomaning 5-bandiga muvofiq hisoblab
chikarilgan, soliq solinadigan oborot summasidagi mikdor kayd etiladi;
"Stavka" kichik ustunida KKS stavkasi xajmi ko`rsatiladi;
"Summa" kichik ustunida hisoblab chikarilgan va to`lanadigan KKS summasi ko`rsatiladi;
"TU" kichik ustunida to`lov usulining ikki belgili harfiy kodi ko`rsatiladi:
"bn" - bank orkali nakdsiz hisob-kitob;
"kt" - bojxona to`lovlari summasini nakd pulda to`lash;
"op" - bojxona to`lovlarini to`lash kechiktirildi;
"rp" - bojxona to`lovlarini bo`lib-bo`lib to`lash huquqi takdim etildi;
"oo" - to`lov amalga oshirilmasligi kerak.
"Hisob-kitob kilish tafsilotlari" degan V ustunida to`lov kodi, to`lovning umumiy summasi,
shuningdek KKS to`langanini tasdiklaydigan to`lov xujjatlarining rakamlari va sanasi ko`rsatiladi.
Ko`shilgan kiymat solig’ining to`langan summalari xududiy bojxona organlarining depozit
hisobvaraklariga kirim kilinib, keyin ular respublika byudjetining daromadiga kayd etilishi kerak.
Bunda, shu jumladan ko`shilgan kiymat solig’i bo`yicha hisoblab yozilgan bo`nak to`lovlari
summalari to`lovchi tomonidan xududiy bojxona organlarining depozit hisobvaraklariga kirim kilinishi
kerak. Ko`rsatilgan summalar yuk kelishiga karab tuzatiladi, so`ngra ular respublika byudjetining
daromadiga kayd etiladi.
Bojxona organlari uch kun davomida undirilgan ko`shilgan kiymat solig’i summalarini
respublika byudjetining daromadiga o`tkazadilar.
Bojxona organlari ko`shilgan kiymat solig’ining to`gri hisoblab yozilishi va o`z
hisobvaraklaridan respublika byudjetining daromadiga o`z vaktida o`tkazilishi uchun javobgardirlar.