Elektronika va elektrotexnika

 
 
 

---

Kvant elektrodinamikasi 
Zarralar fizikasida, kvant elektrodinamikasi (QED) bo'ladi relyativistik kvant 
maydon nazariyasi ning elektrodinamika. Aslida, bu qanday qilib tasvirlangan 
yorug'lik va materiya o'zaro ta'sir qiladi va bu to'liq kelishuvga erishilgan birinchi 
nazariya kvant mexanikasi va maxsus nisbiylik erishildi. QED matematik jihatdan 
barchasini tavsiflaydi hodisalar jalb qilish elektr zaryadlangan almashinuvi orqali 
o'zaro ta'sir qiluvchi zarralar fotonlar va ifodalaydi kvant hamkasbi klassik 
elektromagnetizm materiya va nurning o'zaro ta'siri haqida to'liq ma'lumot berish.
Ampermetr va Voltmetr ishlash prinsipi
 
Ampermetr (amper va ...metr) — oʻzgarmas va oʻzgaruvchan tok kuchini 
oʻlchaydigan asbob; elektr zanjiriga ketma-ket ulanadi. Shkalasi asbobning oʻlchash 
chegarasiga muvofiq mikroamperlarda, milliamperlarda, kiloamperlarda darajalarga 
boʻlinadi. Oʻlchash chegarasini oshirish uchun shuntlab yoki transformator orqali 
ulanadi. Tok ta’sirida asbob mili buriladi; milning burilish burchagi tok kuchiga 
mutanosib boʻladi. Ishlash tarziga qarab, ampermetrlar magnitoelektrik, elektro-
magnit, elektrodinamik, ferrodinamik, induksion, issiqlik, termoelektrik, 
toʻgʻrilagichli tizimdagi ampermetrlarga boʻlinadi. 

---

Voltmetr — elektr zanjiridagi kuchlanishni oʻlchaydigan asbob. Kuchlanishni volt 
yoki millivoltlarda koʻrsatadi. Asbob shkalasi voltlarda, millivoltlar va 
mikrovoltlarda koʻrsatadigan darajalarga boʻlingan. Shuning uchun voltmetrning bir 
yoki koʻp diapazonli ampermetr, ommetr va baʼzi boshqa kattaliklarni oʻlchashga 
moslashtirilgan qurilmalar bilan birga yasalgan universal va raqamli xillari bor. Ular 
magnitoelektrik, elektromagnit, issiqlik, elektrostatik, elektrodinamik, lampali, 
yarimoʻtkazgichli va mikrosxemali boʻladi. Oʻzgaruvchan tok elektron voltmetrlari 
diodli toʻgʻrilagichlar, kuchaytirgich va oʻlchash mexanizmidan tashkil topgan. 
Oʻzgaruvchan tok voltmetrlarining asosiy qismlari: toʻgʻrilagich (T), oʻzgaruvchan 
tok kuchaytirgichi (K), oʻzgarmas tok kuchaytirgichi (OʻTK) va oʻlchash 
mexanizmi (OʻM)dan iborat. Oʻlchash mexanizmlari koʻpchilik hollarda raqamli 
qilib yasaladi. 
Toʻgʻrilagichlarda yuqori chastotali diodlardan foydalanilganda elektron voltmetrlar 
20—30 Gs dan 100—300 MGs gacha chegarada aniq ishlaydi. Oʻzgarmas tok 
elektron voltmetrining asosiy qismini modulyator (M), kuchaytirgich (K), 
toʻgʻrilagich (T) hamda oʻlchash mexanizmi tashkil etadi. Universal elektron 

---

voltmetrlar ham shunday tuzilgan. Yuqorida koʻrsatilgan sxemalarda asosan 
zamonaviy yarimoʻtkazgichli elementlar (diodlar, tranzistorlar va turli integral 
mikrosxemalar) ishlatiladi. Raqamli voltmetrlarning turli xillari, masalan, F 219, 
F229, V7-38 rusumlilari kundalik turmushda va i.ch.da ishlatiladi.