R. X. Karlibayeva, A. A. Temirov korxonalarni

Chapter 6 
CASH 
FLOW 
MANAGEMENT 
TO 
ENHANCE 
COMPETITIVENESS OF ENTERPRISES
 
101 
6.1. 
The essence and concept of cash flows
 
101 
6.2. 
Cash Flow Management Steps and Enterprise Cash Flow 
Reporting
103 
6.3. 
Types of Cash Flows
108 
6.4. 
Enterprise cash flow forecasting
112 
Brief conclusions 
115 
Test questions 
115 
Chapter 7 
COSTS 
AND 
RESULTS 
MANAGEMENT 
OF 
ENTERPRISES
 
116 
7.1. 
The essence, composition and elements of production costs 
116 
7.2. 
The procedure and stages of calculating the net cost
120 
7.3. 
Determining the optimal cost of production costs by applying 
operational analysis methods 
127 
Brief conclusions 
130 
Test questions 
130 
 
LIST OF USED LITERATURE 
131 
 
GLOSSARY 
136 
 
 

---

10 
KIRISH 
Rivojlangan mamlakatlar tajribasi shuni ko‗rsatmoqdaki, monopoliyaga qarshi 
qonunlarni ishlab chiqish va amalga oshirish bozor munosabatlariga o‗tgan har bir 
mamlakat uchun hayotiy zaruratdir, chunki erkin raqobatga yo‗l bermay iqtisodiyotda 
raqobat munosabatlarini rivojlantirmay turib bozor munosabatlarini shakllantirib 
bo‗lmaydi. 
Iqtisodiyotni rivojlantirishning hozirgi sharoitida mamlakatimizda korxonalar 
faoliyatini rivojlantirish uchun qulay tadbirkorlik muhitini yaratish va uni 
rivojlantirishni rag‗batlantirish bo‗yicha katta ishlar amalga oshirilmoqda. 
O‗zbekiston Respublikasi Qonunlari, mamlakatimiz Prezidenti Farmonlari va 
Vazirlar Mahkamasining kichik biznes subyektlari faoliyatini rivojlantirishga oid 
qarorlari hamda boshqa me‘yoriy hujjatlar orqali ushbu jarayonni rivojlantirish 
konsepsiyalari ishlab chiqilib, hayotga tatbiq etilmoqda.
O‗zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.Mirziyoyev ta‘kidlaganidek, ―Biz 
2018-yilga «Faol tadbirkorlik, innovatsion g‗oyalar va texnologiyalarni qo‗llab-
quvvatlash yili» deb nom berib, Davlat dasturi doirasida 21 trillion so‗m va 1 milliard 
dollarga teng 76 mingta loyihani amalga oshirganimiz o‗tgan yili yaxshi niyat bilan 
boshlagan ishlarimizning natijasini ko‗rsatib turibdi‖
1
. 
Bugungi kunda ko‗plab rivojlangan va jahon iqtisodiyotida yetakchi o‗rin 
tutadigan mamlakatlar tajribasi shuni so‗zsiz isbotlab bermoqdaki, raqobatdoshlikka 
erishish va dunyo bozorlariga chiqish, birinchi navbatda iqtisodiyotni izchil isloh 
etish, tarkibiy jihatdan o‗zgartirish va diversifikatsiya qilishni chuqurlashtirish, 
yuqori texnologiyalarga asoslangan yangi korxona va ishlab chiqarish tarmoqlarining 
jadal rivojlanishini ta‘minlash, faoliyat ko‗rsatayotgan quvvatlarni modernizatsiya 
qilish va texnik yangilash jarayonlarini tezlashtirish hisobidan amalga oshirilishi 
mumkin.
O‗zbekiston Respublikasini rivojlantirishning 2017-2021 yillarga mo‗ljallangan 
1
O‗zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoevning Oliy Majlisga Murojaatnomasi. –T.: O‗zbekiston, 2019, -
84 b.

---

11 
Harakatlar strategiyasiga muvofiq, ishlab chiqarish hajmini kengaytirish va 
raqobatdosh mahsulotlarning yangi turlarini o‗zlashtirish bo‗yicha qabul qilingan 
birinchi navbatdagi chora-tadbirlar dasturiga muvofiq, investitsiya loyihalarini, 
shuningdek, ishlab chiqarishni modernizatsiya qilish, texnik va texnologik qayta 
jihozlash bo‗yicha tarmoq dasturlarini amalga oshirish ko‗zda tutilmoqda.
Mazkur o‗quv 
qo‗llanmada 
korxonalar 
raqobatbardoshligini baholash 
mexanizmini tashkil etishning nazariy asoslari, Moliyaviy tahlil va korxonani 
boshqarishda uning usullari, korxonalarni raqobatbardoshligini oshirishda aktivlarni 
boshqarish, korxona kapitalni boshqarish, korxona investitsiyalarini boshqarish 
to‗g‗risidagi mavzular berilgan. Bundan tashqari korxonalarni raqobatbardoshligini 
oshirishda pul oqimlarini boshqarish tartibi hamda korxona xarajatlari va faoliyati 
natijalarini boshqarish tartibi yoritilgan. 
Ushbu o‗quv qo‗llanma iqtisodiyot yo‗nalishi bo‗yicha ta‘lim olayotgan oliy 
o‗quv yurtlari talabalari, ilmiy xodimlar, korxona va tashkilotlar xodimlari, kollej 
o‗quvchilari hamda shu sohaga qiziquvchilarga mo‗ljallangan. 

---

12