Namangan davlat universiteti b. T. Ataxanov, M. B. Isabayev fuqarolik jamiyati fanidan

KATEGORIYALASHTIRISH
— bir xil hodisalarga tegishli tushunchalarni 
guruhlash jarayoni kategoriyalashtirish kontseptual ahamiyatga ega, negaki ular o‗z 
atrofida boshqa tushunchalar guruhlarini yoki subkategoriyalarni birlashtira oladilar. 
KATOLITSIZM
(yun. 
katholikos
– umumiy, asosiy) — xristianlikdagi asosiy 
oqimlardan biri. K. diniy ta'limot va cherkov tashkiloti sifatida 1054-yilda 
cherkovlarning bo‗linishidan keyin vujudga keldi. XVI a.da K.dan protestantizm ajralib 
chikdi. Katolik cherkovi qat‘iy markazlashgan, yagona markazi Vatikan, uning birdan-bir 
boshlig‗i - Rim papasi. K. xristianlikning asosiy aqida va marosimlarini e'tirof etadi. K. 
jahon siyosatida muayyan rol o‗ynaydi. Katolik cherkov ko‗p sonli ruhoniylar, monaxlik 
ordenlari, klerikal partiyalar, missionerlik tashkilotlari va b.larga ega. Cherkov 
statistikasiga ko‗ra, katoliklar 900 mln.ga yaqin kishi. Italiya, Ispaniya, Portugaliya, 
Fransiya, Belgiya, Avstriya va Lotin Amerikasi mamlakatlarida K. hukmron diniy 
ta'limot hisoblanadi. Polsha, Vengriya, Chexiya, Slovakiya va Kubada katoliklar dinga 
ishonuvchi aholining ko‗pchiligini tashkil etadi. XX a.ning 60-yillaridan K. aqidalari, 
marosimlari, tashkilotlari va siyosati zamon talablariga moslashtirilmokda. 
KAUZAL BOG„LIQLIK
— narsa, xodisalar o‗rtasidagi sabab - oqibat bog‗liqligi. 
KAUZALLIK
(lot. sabab bilan belgilanganlik,) — sabab va faoliyatning qonuniy 
aloqasi. Tamoyil (yoki qonun) sifatida kauzallik quyidagilarni anglatadi: har bir hodisa 
sababga ega (biror sabab bilan sodir bo‗lgan) va ayni vaqtda, boshqa hodisaning 
sababidir; sababsiz hech narsa paydo bo‗lmaydi. 
KAYFIYAT (siyosiy kayfiyat)
— siyosiy psihologiyaning o‗zgaruvchi, dinamik 
elementlaridan biri. U odamlarning emotsional – ruhiy holatini aks ettiradi. Mazmuniga 
ko‗ra u odamlarning ehtiyojlari bilan ularning amaliy imkoniyatlari, ish va hayot 
sharoitlari o‗rtasidagi nomutonosiblikning u yoki bu darajasini aks ettiradi va ijtimoiy 
siyosiy ahvoldan ruhiy qoniqish, qoniqmaslik, befarqlik tarzida nomoyon bo‗ladi. 
Siyosatda siyosiy kayfiyat muhim rol o‗ynaydi. 
KECHIRIM
— ayrim mamlakatlarda afv etishnnt xususiy shakli (xususiy afv); 
davlat boshligi tomonidan jinoiy jazoning bekor qilinishi yoki yumshatilishi. K. yakka 
tartibda muayyan shaxsga nisbatan qo‗llaniladi. Jinoyat uchun mahkum etilgan shaxs K. 
aktiga (qonuniy xujjatiga) binoan jazoni bundan keyin o‗tashdan ozod qilinishi mumkin. 
K.da belgilangan jazo kamaytirilishi yoxud jazoning yumshoqroq turi bilan 
almashtirilishi ham nazarda tutiladi. K. akti bilan jazoni o‗tagan shaxsdan sudlanganlik 
bekor etilishi mumkin. 

---

152 
KIBBUTSIZM 
— Isroil kommunalari. Ularda ishlab chiqarish shirkat usulida 
tashkil qilinadi, moddiy farovonlik va daromadlar o‗rtasidagi tafovut minimal darajada 
bo‗ladi. Birinchi kibbuts 1909-yilda tashkil etilgan bo‗lib, xozirgi davrdagi qishloq 
xo‗jalik kooperativlarida Isroil aholisining 8 foizi faoliyat ko‗rsatadi. 
KIBERNETIKA
(yun
. kybernitike
– boshqarish san‘ati) — boshqaruv jarayonlari 
va tashkillashgan tizimlardagi aloqalarning umumiy qonuniyatlari haqidagi fan. 
KIBERTERRORIZM
— maxsus xaker dasturlari orqali kompyuter boshqaruvi 
tarmoqlarini egallab olish, kompyuter viruslari yordamida internet tarmog‗ini ishdan 
chiqarishni ko‗zda tutadi.