Maxsus son [2]. 022 O‘zbekiston qishloq va suv xo‘jaligi

Хулоса: 
Объект бўйича олиб бо-
рилган тадқиқотлар асосида Landsat 
тасвирлари бўйича тўпланган маълумотлар 
ArcGIS 
дастурида жамланиб, маълумотлар 
базаси шакллантирилди ҳамда хариталари 
яратилди. Бу эса келажакда сув назорати 
тизимли бошқарувини амалга оширишга 
хизмат қилади. Шу билан бирга, ГАТ техно-
логиялари ёрдамида Ирригация тизимла-
рида сувдан фойдаланиш мониторингини 
олиб бориш орқали сувларни тақсимлашни 
такомиллаштириш бўйича тавсиялар ишлаб 
чиқилди ва қуйидаги самарадорликка эришиш 
имкони яратилди: сув ресурсларини оқилона 
бошқариш билан Амударёдан 1321 млн. м
3
сув чиқариш ўрнига бор-йўғи 585 млн. м
3
сув 
чиқариш кифоя қилади ва, шу билан бирга, 
йилига 508,48 миллион сўм маблағ тежалади; 
38,5 минг га суғориладиган майдонларнинг 
сув таъминоти яхшиланади; канал сама-
радорлиги (ФИК) 0,72 дан 0,90-0,92 гача 
кўтарилади, ишончли ва хавфсиз ишлаш 
таъминланади.
Сурхондарё вилоятида иқтисодиёт 
тармоқлари бўйича сув истеъмоли таҳлили 
}
2-расм. ArcGIS дастуридаги 
ArcHydro
 модели 
3-расм. Аму-Сурхон ирригация тизимининг харитаси.
4-расм. Ҳавзадаги туманлараро каналларнинг ArcGIS ёрдамида 
шакллантирилган электрон базаси. 

---

Maxsus son [2]. 2022
74
O‘ZBEKISTON QISHLOQ VA SUV XO‘JALIGI
шуни кўрсатдики, агар вилоятда сув ресурсларини 
бошқариш ва тақсимлашнинг амалдаги тизими ўзгаришсиз 
қолса, 5 йилдан кейин иқтисодиётнинг барча тармоқларида 
495 млн. м
3
сув танқислиги юзага келиши кутилмоқда. 
Шундан: қишлоқ хўжалигида йилига 480 млн. м
3
, натижада 
45-50 минг га суғориладиган ерларни сув билан таъмин-
лаш имконияти чекланади; саноатда эса йилига 12 млн. 
м
3
га, бу эса даромаднинг 130-140 млрд. сўм миқдорида 
камайишига олиб келади; коммунал соҳада талаб йилига 
2,4 млн. м
3
га кўпайиб бораётганини эътиборга олинса, 
130-135 минг қишлоқ аҳолиси тоза ичимлик сувидан 
маҳрум бўлади.