Абу жахи тарвузи Bryonia alba L

Ўсимлик зоналари
- иқлим зоналарига қараб ўсимлик типларининг 
жойлашиши. Бундай зоналар бир неча хил бўлади: 1. Горизонтал зона. Ўрта 
Осиѐдан Шимол томонга қараб чўл ўсимликлари зонаси, дашт ўсимликлари 
зонаси, япроқли ўрмонлар зонаси, игнабаргли ўрмонлар зонаси ва тундра 
зонаси жойлашган. 2. Вертикал зона. Ўрта Осиѐда чўлдан баланд тоғ томон 
кўтарилганда ҳам шу ҳодиса акс этади: чўл ўсимликлари (ранг, жусан, 
саксовул, қандим), адир ўсимликлари (ранг, оқ қурай, бодомча), пастки тоғ 
ўсимликлари (буғдойиқ, зирк, заранг, олма), устки тоғ ўсимликлари (буғдойиқ, 
мезофит ўтлар, арча) ва яйлов зона ўсимликлари (остки зоначада - баланд бўйли 
мезофит ўтлар, масалан, торон; устки зоначада паст бўйли кўкаламайдонлар). 
Ўсимлик химералари
– икки хил ўсимликнинг тўқималаридан ташкил 
топган ўсимлик. 
Ўсимликда сув алмашинуви
– сувни илдиз орқали шимилиши, поя 
бўйлаб ҳаракати, барглар орқали буғланиш жараѐни. 
Ўсимликдаги стресс
– физикавий сувни етишмаслиги ѐки ортиқчалиги, 
ѐритилиш ѐки ҳарорат, радиоактив нурланиш, механик таъсир; кимѐвий-тузлар, 
газлар, ксенобиотиклар (гербицидлар, инсектицидлар, саноат чиқиндилари 
каби); биологик (касаллик ва зараркунандалар таъсири, бошқа ўсимликлар 
билан рақобат, ҳайвонлар таъсири, гуллаш, мевани етилиши билан рўй 
берадиган ўсимликдаги нохуш ҳолатлар). Ўсимликлардаги стресслар ҳужайра 
ва яхлит организм популяция даражасида содир бўлади. 
Ўсимликдаги сув баланси
- ўсимлик ўзлаштирган ва сарфлаган сув 
ўртасидаги нисбат. 
Ўсимликдаги табақалашув
– бир хил ѐшдаги битта ва ўша 
фитоценоздаги ўсимликларни бўйи, танасини ривожланишидаги фарқларнинг 
бўлиши. 
Ўсимликдаги ҳаракатлар
– цитоплазма, ундаги органоидларнинг 
ҳаракати, хивчин ѐрдамидаги локомотор ҳаракатлар, илдиз туклари, чанг найи, 
протонема (мохда) ҳаракати, ўсиш ҳаракатлари (доиравий нутациялар, 

---

366 
тропизмлар: фото-, тигмо-, хемо-, термо- каби; ўсиш настиялари: фото-, термо-, 
гигро-), тургор ҳаракатлар (устицани ҳаракати, сейсмонастия).