|
.
Ishdan maqsad:
Elektron hujjat aylanish tizimlaridan
foydalanishni o‘rganish,
Germes, e-hujjat, e-xat tizimlari bilan ishlash ko’nikmalarini shakllantirish.
I uslubiy ko’rsatmalar
Elektron hujjat almashish tizimlari O‘zbekiston Respublikasining “Elektron
hujjat aylanishi to‘g‘risida”gi 2004 yil 29 apreldagi 611-II son Qaroriga faoliyat
yuritadi.
Axborot kommunikatsion texnologiyalar.S.Aminov
105
Har bir hujjat aylanish tizimi murakkablik darajasidan qatiy nazar tizimga
ma’lum bir xususiyatlarga ega bo‘lib, ular tizim talablarini belgilashda xisobga
olinadi. Har bir rahbar ish yuritishni avtomatlashtirish qarorini qabul qilar ekan,
qanday tizim tanlash to‘g‘risida o‘ylanib qoladi. Chunki tanlangan tizim oldiga
qo‘yilgan masalalarni to‘laligicha yechish imkoniyatiga ega bo‘lishi kerak va unga
qilingan sarf-harajatlarni oqlashi lozim. Dasturiy vositalar bozorida juda katta tanlov
mavjud. Ushbu dasturiy vositalarni o‘zaro taqqoslash uchun ham malumotlar etarli.
Biror bir tizimni sotib olishdan oldin rahbar ushbu tizim Shu tashkilot talablariga
javob berish-bermasligini baholay olishi lozim. Chunki sotib olgandan keyin u
talablarga javob bermasa, tashkilotga sezilarli salbiy ta’sir ko‘rsatishi mumkin.
O‘z navbatida biznes–talablar quyidagi bo‘limlarga ajratilishi lozim: tizim
foydalanuvchilari, ma’lumotlarni saqlash joyi, hujjatlar bilan ishlash, mantiqiy ish
yuritish.
Dasturiy ta’minotga bo‘lgan talablar esa resursga bo‘lgan talablar, ishlatish va
sozlash qulayligidan iborat bo‘lishi kerak.
GERMES
avtomatlashtirilgan
hujjatlar
almashuv
majmuasi.
Germes
avtomatlashtirilgan hujjatlar almaShuv majmuasi fayllarni uzoqda joylashgan
tashkilotlar bilan tez, qulay va ishonchli almaShuvini ta’minlaydi. Fayllarni uzatish
TSP/IP tarmoq protokola qo‘llagan holda barcha aloqa kanallari orqali amalga
oshiriladi(ajratilgan liniya orqali, Internet, Dial-UP va x.k.). “Germes” da Blowfish,
DEC, 3DES, Rijngael (AES), Squape, Twofish shifrlash usullari orqali ma’lumotlar
uzatiladi. “Germes” klient-server texnologiyasi asosida ishlaydi. Bir vaqtni o‘zida bir
nechta klientlar bilan ulanish imkoniyatiga ega. Fayllarni uzatayotganda maxsus RTF
redaktori mavjud. GERMES dasturi juda engillik bilan boshqa dasturlarga ("Klient-
Bank", "1S") integratsiya qilinadi. Internet trafikni tejash maqsadida dastur fayllarni
uzatish va qabul qilish vaqtida siqib uzatish imkoniyati mavjud. Ushbu imkoniyati
Ya’ni fayllarni arxivlash sjatie/raspakovka amali avtomatik ravishda bajariladi. Siqish
koeffitsient juda Yuqori darajada Winzip, WinRAR arxivlovchi-dasturlar kabi.
Tizimda ishlash juda sodda, tizim bilan tanish bo‘lmagan foydalanuvchi ham ishlashi
mumkin. GERMES dasturi ikki qismdan iborat- server va ko‘plab klentlar.
Dasturning asosiy funksiyasi fayllar bilan ishlashdan iborat. Ya’ni tarmoq orqali
fayllarni yuborish va qabul qilishdan iborat. Yuqorida keltirganimizdek tarmoqga
qanday ulanishni ahamiyati barchasi orqali ishlash imkoni mavjud.
Dasturini ishga tuShurish quyidagicha amalga oshiriladi ( 14.1 – rasm).
Пуск –>Все программы –> Germes –> Germes Client
106
14.1-rasm. Dasturni ishga tushirish usuli
Dastur interfeysi quyidagi ko‘rinishdan iborat.(14.2-rasm)
14.2-rasm. GERMES dastur interfeysi
GERMES dasturini uskunalar paneli tugmachalarining vazifalari
GERMES dasturi klient-server texnologiyasida ishlaganligi tufayli ish serverga
ulanishdan boshlanadi.
136-rasmda serverga ulanish tugmachasi ko‘rsatilgan. Klaviatura orqali ALT+C bilan
bajariladi.
137-rasmda Serverga fayllarni yuklash tugmachasi vazifasi keltirilgan. quyidagi
muloqot oyna paydo bo‘ladi.
14.3-rasmda
Dasturni
sozlash
tugmachasini
vazifasi
keltirilgan.
Klaviatura orqali Alt+O bilan bajariladi.
Quyidagi muloqot oyna paydo bo‘ladi.
Paydo bo‘lgan muloqot oynaning Set bo‘limi yordamida tarmoqdagi klientlar
ro‘yhati ko‘rish va qaysi biriga ma’lumot jo‘natish belgilanadi. Muloqotga kirishish
uchun Login , Parol va Klyuchga ega bo‘lishimiz kerak.
Do'stlaringiz bilan baham: |
