Metrologiya va elektr

§10.2. Analog-raqamli o‘zgartgichlarning asosiy turlari 
Analog  –  raqamli  o‘zgartgich  (ARO‘)  kiruvchi  fizik  kattalikni  raqamli 
shaklga  o‘tkazuvchi  qurilmadir.  Umuman  olganda  ARO‘  kirish  kattaligi  sifatida 
har  qanday  fizik  kattalik  bo‘lishi  mumkin  –  kuchlanish,  tok,  qarshilik,  sig‘im, 
impulslar chastotasi, valning burchak siljishi va boshqalar.
124
 
ARO‘ o‘zgartirish chastotasi va razryadlanishi bilan tavsiflanadi. 
ARO‘  asosan  parallel,  ketma-ket  delta-sigma  konveyrli,  kombinatsiyali 
turlarga bo‘linadi. Ular bir biridan tezligi va razryadlanishi bilan farq qiladi. 
Parallel turdagi ARO‘ eng katta tezlikli va quyi (kichik) hadli bo‘ladi. 10.5 - 
rasmda  3  hadli  parallel  ARO‘  ning  soddalashtirilgan  blok  –  sxemasi  keltirilgan. 
ARO‘  tarkibidagi  komparatorlar  (solishtiruvchi  qurilma)ning  har  biri  kirish 
kuchlanishi  shaxsiy  tayanch  kuchlanish  bilan  solishtiradi.  Har  bir  komparator 
uchun  tayanch  kuchlanishlar  katta  aniqlikdagi  rezistiv  bo‘lgichda  shakllanadi. 
                                                      
124
 Truls Norby. Electrical measurements. University of Oslo. Norway. 2010. (2-adabiyot, 129-bet) 

---

164 
 
Tayanch  kuchlanishlar  qiymatlari  eng  kichik  hadning  yarmiga  teng  bo‘lgan 
qiymatdan keyingi komparatorga U/2
3
 qadam bilan ko‘payib boradi. Misol uchun 
uch  hadli  ARO‘  2
3
-1  yoki  yettita  komparator  kerak  bo‘ladi.  Misol  uchun  8  hadli 
parallel ARO‘ ga 2
8
-1=255 komparator lozim bo‘ladi. 
10.5  -  rasmdagi  holatda  kirish  kuchlanishi  U
3
  va  U
4
  orasida  4  ta  quyidagi 
komparator  chiqishida  “1”  bo‘ladi,  yuqoridagi  komparatorlar  chiqishida  esa  “0” 
bo‘ladi.  Komparatorlar  chiqishidagi  raqamlarga  asosan  deshifrator  3  razryadli 
kodga o‘zgartirib beradi. 
+
-
+
-
+
-
+
-
+
-
+
-
+
-