Uo‘K: 4(100) (075) kbk: 63. (0) R-17 Rajabov, Ravshan Jahon tarixi

2. Xronologiya va davrlashtirish. An’anaviy Xitoy tarix-

navisligi fanida Xitoy tarixini sulolalar bo‘yicha davrlashti-

rish xarakterlidir. Shunga ko‘ra, afsonaviy «besh imperatorlar» 

davridan so‘ng «uch sulola» – Sya, Shan-In (mil.avv. XVII–XIII 

asrlar) va Chjou (mil.avv. XI–III asrlar) davrlari boshlandi. 

An’ana bo‘yicha Chjou davri Chunsyu va Chjango davrlarini o‘z 

ichiga olgan ikki qism: G‘arbiy Chjou (mil. avv XI-VIII asrlar) va 

Sharqiy Chjou ( mil. avv VIII–III asrlar) ga bo‘linadi. Sin sulo-

lasi (mil.avv. III asr) o‘rniga hukmronlik vaqti g‘arbiy va shar-

qiy davrlarga bo‘linadigan Xan sulolasi keladi. Mil.avv. III asr 

oxiri – milodiy III asr Sulolaviy davrlashtirish hozirgi tadqiqot 

---

276

talablariga javob bermaydi. Shu sababli, jamiyat taraqqiyoti-

ni ishlab chiqarish kuchlari va mehnat qurollari tayyorlangan 

asosiy buyumlar bo‘yicha bosqichlarga bo‘ladigan arxeologik 

davrlashtirish ilmiy-amaliy jihatdan asosli.

  Demak, Xitoyda 

«uch sulola»dan oldingi davr neolit davriga to‘gri keladi. Shan-

In davrida qadimgi Xitoy jamiyati jez davriga kirdi. Chunsyu 

davri (mil.avv. VI–V asrlar) oxirida qadimgi Xitoyda temir davri 

boshlanadi. 

Qadimgi Xitoy tarixini jamiyatning ijtimoiy-iqtisodiy taraqqi-

yoti asosida quyidagicha davrlashtiriladi:

1. Ibtidoiy jamoa tuzumining yemirilishi va ilk davlatlarning 

vujudga kelishi (mil.avv. II ming yillik).

2. Mil.avv. VIII–III asrlarda qadimgi Xitoy.

3. Xitoyda birinchi markazlashgan davlat – Sin imperiyasi 

(mil.avv. 221–207-yillar). 

4. Qadimgi Xitoy II–IIII asrlarda.