I bob. Mexanik harakat haqida umumiy ma’lumotlar 1-§. Jismlarning harakati mexanik harakat

32-§. ISHQALANISH  KUCHI. 
TINCHLIKDAGI  ISHQALANISH  
Ishqalanish kuchi
Tez  ketayotgan  avtomobilni  to‘xtatish  uchun  tormoz  bosiladi.  Tepadan 
sirpanib tush gan chana yo‘lning gorizontal qis-
mida  biroz  sirpanib  borib  to‘xtaydi.  Bu  hodisa-
larda tezlik o‘zgarishi, ya’ni kamayishi namoyon 
bo‘lmoqda.  Ma’lumki,  har  qanday  tezlik  o‘zga-
rishining  sababchisi  kuchdir.  Endi  mexanikada 
o‘rgani ladigan yana bir kuch – ishqalanish kuchi 
haqida gaplashamiz. Yerda tur   gan yukni sudrash 
uchun unga harakat yo‘nalishida F kuch bilan 
ta’sir  etish  kerak  (103-rasm).  Bunda  yukning  harakatlanishiga  qarshilik 
qiluvchi va harakat yo‘nalishiga qarama-qarshi yo‘nalgan F
i 
kuch paydo 
bo‘ladi.
103-rasm. Ishqalanish 
kuchining namoyon bo‘lishi
υ = 0
→
|F
i
|
 = 
|
→
F|
F
i
F 
→
→

---

116
Dinamika asoslari