Mavzu. Marketing tamoyillari, vazifalari, funktsiyalari va turlari

 
2.Marketing vazifalari va funksiyalari 
Marketing faoliyati o’zing samarali ishlashida bir qator muhim va asosli 
funksiyalardan foydalanishni taqazo etadi. 
Marketing funktsiyalari uning amaldagi mohiyatini ifodalaydi. Ular tovar 
siyosati, narxning hosil bo’lishi, kommunikatsiyalar va sotish orqali namoyon 
bo’ladi. Bunda quyidagi savollarni yechish birinchi galgi vazifa hisoblanadi: 
Nimani ishlab chiqarish kerak? Bozorning holati va korxonaning kerakli 
mahsulotni ishlab chiqarish bo’yicha potentsial imkoniyatlari hisobga olinadi. 
Kimga sotish kerak? Korxonaning maqsadli bozori va uning talablari 
o’rganiladi. 
Qanday sotish kerak? Marketing harakatlarining kompleksi ishlab chiqiladi 
(assortiment, narx, o’rash, sotish, reklama va hokazo). 
Marketingning umumiy funktsiyasini to’rtta yo’nalishga bo’lish mumkin: 
analitik, ishlab chiqarish, sotish, boshqarish va nazorat. 
Analitik funktsiya bozorni, iste’molchilarni, firma va tovar strukturasini 

---

o’rganish, shuningdek, korxonaning ichki muhitini tahlil qilishdan iborat. 
Ishlab chiqarish funktsiyasi yangi tovarlarni ishlab chiqarishni tashkil etish, 
yangi texnologiyalarni ishlab chiqish, moddiy-texnika ta’minotini tashkil qilish va 
tovarning sifati va raqobatbardoshligini boshqarishga yo’naltirilishini ta’minlaydi. 
Sotish funktsiyasi tovar harakati tizimini tashkil qilish, servis, maqsadli tovar 
va narx siyosatini olib borish bilan bog’liq bo’lgan masalalarni hal qiladi. 
Boshqarish va nazorat funktsiyasi strategik va operativ rejalashtirish, 
marketingni boshqarishning axborot ta’minoti, korxonada kommunikatsiyalar 
tizimini tashkil qilish va marketing nazoratini o’tkazish bilan bog’liq bo’lgan 
jarayonlarni o’z ichiga oladi. 
Marketing tamoyillari uning g’oyaviy yo’nalishini va korxonaning boshqarish 
tizimidagi marketing yondashuvlarini belgilaydi. Hozirgi sharoitda marketingning 
asosiy, birlamchi tamoyili muayyan iste’molchilarning muammolarini samarali hal 
qilishga qaratilgan. Bozorda tovarning muvaffaqiyat qozonishi u yoki bu tovar mijoz 
oldida turgan muammoni qanchalik samarali hal qila olishiga bog’liq.
Keltiriladigan belgilar to’plami kengayishi yoki torayishi mumkin, lekin asosiy 
tamoyil — to’liq iste’molchiga yo’naltirilish — albatta mavjud bo’ladi. Pirovard 
natijada bu tamoyil boshqa hamma tamoyillarning paydo bo’lishi va shakllanishini 
belgilab beradi.
Marketingning vazifalari 
Marketing maqsadi ishlab chiqarishni xaridor ehtiyojiga moslashtirib, talab va 
atklifni muvozanatiga erishgan holda uni tashkil etgan narx, tashkilotlarga yuqori 
foyda keltirishdir. Bunga erishish uchun marketing quyidagi muhim vazifalarni hal 
etishi lozim: 
• xaridorlar extiyojini o`rganish va aniqlash; 
• narxning faoliyatini xaridorlar extiyojiga moslashtirish; 
• avvalo talab va taklif tugrisida olingan ma’lumotlar asosida bozorni 
urganish; 
• tovarlar reklamasini tashkil etish, xaridorlarni tovarlarni sotib olishga 
kizikishini orttirish; 

---

• tovar yaratuvchi yoki uni sotuvchi narx tadkikotlarini amalga oshirish uchun 
ma’lumotlar tuplash va taxlil kilish; 
• tovarni bozoga chikarishdagi barcha xizmatlar tugrisida ma’lumotlar olish; 
• tuldiruvchi tovarlar va urnini bosuvchi tovarlar tugrisida axborot yigish; 
• tovarlarga bulgan talabni istikbollash, ularni amlaga oshirishni nazorat 
kilishdan iboratdir.