N. I. SodIqova, E. a. KorNIyenko, M. d. XoShimxodjayEva Shaxsiy KoMPyuter va ofis qUrilmaLarIGa texnik xizmat ko‘rSatish

 Grafik protsessor.
7.3-rasm. 
Videoadapterning 
kengaytirish platasiga o‘rnatilgan 
videoxotira.

---

122
rasi ham ishlatiladi. Videokartaning xotira sig‘imi qancha katta 
bo‘lsa, shuncha grafik ma’lumotlarni mahalliy saqlash mumkin, 
ya’ni ularni olish uchun kompyuter xotirasiga murojaat qilishga 
o‘rin qolmaydi.
Taktlash chastotasi, xotira hajmi va shina kengligi bilan 
farq qiluvchi ikkita videokarta orasidan xotira hajmi kichik va 
kengligi katta bo‘lgan shinali videokartani tanlash kerak.
Raqamli-analogli o‘zgartirgich. 
Videoadapterning raqamli-
analogli o‘zgartirgichi (odatda, RAMDAC deyiladi) kompyuter 
tomonidan yaratilayotgan ra qamli tasvirni monitorda aks etadi-
gan analog signalga o‘zgar tiradi.
Razyom. 
Turli videoadap terlar har xil tizim shinalari bilan 
birgalikda foydala nish uchun ishlab chiqarilgan. Dastlabki IBM 
MCA, ISA, EISA va VL-Bus kabi stan dart shinalar VGA stan-
dartining adapterlari bilan birgalikda ishlatilar edi. Ularning 
hozirgi vaqtda qo‘llanilmasligi bunday masalalarni yechishga 
ularning tezligining pastligi bilan bog‘liq. Zamonaviy video-
adapterlar PCI, AGP va PCI-Express shinalari uchun ishlab 
chiqarilyapti.
Videokarta o‘zining inter 
feys qismi bilan kompyuterning 
tizimli platasiga o‘rnatiladi. Bu slot yordamida kompyuter va 
videokarta o‘zaro axborot almashadi (7.4-rasm).
7.4-rasm.
 Videokartaning interfeys qismi.

---

123
videodrayver. 
Dasturiy drayver – bu videotizimning 
ele 
menti bo‘lib, uning yordamida dasturiy ta’minotning 
videoadapter bilan aloqasi amalga oshiriladi. Videoadapter 
yuqori tezlikda ishlaydigan protsessor va eng samarali xotira 
bilan jihozlangan bo‘lsa ham, yomon drayver bu xususiyatlarni 
yo‘q qilishi mumkin. Videodrayverlardan videoadapterning 
protsessorini quvvatlash uchun foydalaniladi.
Eng unumdorli videoadapterlardan biri 7.5-rasmda ko‘rsa-
tilgan. Uning ba’zi bir komponentlari ventilator va issiqlik 
yo‘naltirgichni o‘z tarkibiga olgan grafik protsessorning (GPU) 
sovitish tizimi ostida joylashgan.
Asosan, hamma videoadapterlar uch o‘lchamli grafikaga katta 
tezlikda ishlov beruvchi mikrosxemalar to‘plamidan foydalanadi.
7.6-rasmda TV-tyuner, videokirish va videochiqish funksiyalari 
bilan jihozlangan ATI TV Wonder 650 adapteri ko‘rsatilgan.
Bu adapter PCI Express x1 interfeysi, analog telesig-
nallarning, FM-radio, S-video, stereo-audio va HDTV tele-
signalining kirishi bilan jihozlangan, ammo boshqa platalarda 
PCI interfeysi amalga oshirilgan.
Ventilator 
g‘ilofi
Ventilator
Sovitish tizimi 
uchun havo 
kiritgich
S-video
(TV chiqish)
DVI-I porti
Issiqlik
yo‘naltirgich
PCI-Express x 16 kontakti
7.5-rasm.