N. I. SodIqova, E. a. KorNIyenko, M. d. XoShimxodjayEva Shaxsiy KoMPyuter va ofis qUrilmaLarIGa texnik xizmat ko‘rSatish

Ko‘p masalali ish tartibidan foydalanish imkoniyati. 
Ko‘p masalali ish tartibi bir vaqtning o‘zida bir necha dasturlar 
bo‘yicha (ko‘p dasturli ish tartibi) yoki bir nechta foydalanuvchilar 
uchun (ko‘p foydalanuvchili ish tartibi) hisoblashlarni 
bajarish imkonini beradi. Bu ish tartibida mashinaning bir 
necha qurilmalarining ishini vaqt bo‘yicha muvofiqlashtirish 
kompyuterning unumdorligini samarali oshirish imkonini beradi. 
Ayniqsa bu ko‘rsatkich uncha katta bo‘lma gan lokal tarmoqda, 
server vazifasini bajarayotgan, kuchli ishchi stansiya sifatida 
foydalanilayotgan kompyuter uchun juda muhim ahamiyatga ega.
ShKning ishonchlilik, narx, og‘irlik va o‘lcham kabi boshqa 
ko‘r satkichlari iste’molchi talablariga doir ko‘rsatkichlar hisob-
lanadi.

---

10
1.3. S
haxsiy kompyuterlarning funksional bloklari
Yuqorida aytib o‘tilganidek, ShKlar yuqori darajali unifi­
katsiya ga ega bo‘lganligi uning qo‘llanilish sohasiga qarab turli 
konfigu ratsiyalarni tuzish imkonini beradi. Asosiy bog‘lama 
va bloklarning shunday to‘plamlari borki, ularsiz ShKning 
funksional imkoniyatlari to‘liq bo‘lmaydi va u universal 
kompyuter toifasiga tegishli bo‘lmaydi. Bu to‘plam tarkibiga 
protsessor, xotira bloklari, kiri tish-chiqarish va hujjatlashtirish 
vositalari, elektr ta’minoti va kompyuterlararo aloqa bog‘lamalari 
kiradi. SHKning asosiy bog‘lama to‘plami va bloklarining 
tuzilish sxemasi 1.1-rasmda keltirilgan.
ShKning barcha qurilmalari tizimli shina (tizimli magistral 
yoki kanal) yordamida birlashtiriladi. Bu magistral tarkibiga 
ShK barcha qurilmalarining o‘zaro ulanishini va aloqasini 
ta’minlovchi to‘rtta asosiy shina kiradi:
– manzil shinasi (Address Bus) – tashqi jamlagichlar yoki 
asosiy xotiraning manzil kodining barcha razryadlarini 
parallel uzatish uchun ulovchi sxemadan va bosma 
platadagi liniyalardan iborat;
– ma’lumotlar shinasi (Data Bus) – (asosiy yoki tashqi) 
xotiradan protsessorga ishlov berishga mashina so‘zning 
(operandning) barcha razryadlarini parallel uzatish uchun 
yoki aks ettirish qurilmasiga uzatish uchun mo‘ljallangan 
liniyalar va ulovchi sxemalardan iborat;
1.1-rasm.