Transport vositalarining elektr jixozlari va elektron tizimlari

Пезоэлектрик форсунка 
Замонавий усулдаги жиҳозланган, ёнилғини соchиsh уchун yaратилган, 
пезоэлектрик форсунка (пезофорсунка). Бу форсунка дизел двигателга 
ўрнатилган, соchиsh тизими 
Cоммон Раил.
Qулайлиги пезофорсунка жуда тез иshлайди (
электромагнит клапандан 
4 марта тез иshлайди
) ва ёнилғини tsикл давомида тез-тез соchиsh орqали 
жуда тез иshлайди, бундан таshqари ёнилғини доза орqали аниq соchади. 
3.25 - rasm. Pezoelektrik forsunka sxemasi 
1.forsunka ignasi 
2.zichlagich 
3. prujina ignasi 
4. drossel bloki 
5. ulanuvchi klapan 
6. prujina klapan 
7. porshen klapan 
8. porshen turtgichi 
9. pe‟zoelement 
10. to‟kish klapani 
11. to‟rli fil‟tr 
12. elektr ulagich (razem)
13. so‟rish klapan. 
Bu kuchlanish ta‟sirida pezokristal uzunligini o‟zgarishiga asoslanib 
forsunkani boshqarishda pezosamarani qo‟llashda imkoniyat beradi. Pezoelektrik 

---

99 
forsunka konstruktsiyasi quyidagilarni o‟zi chiga oladi; korpusga joylashtirilgan 
pezoelement, turtkich, ulab-uziladigan klapan va ninadan iborat. 
Elektr tok bilan ishlaydigan benzin nasos 
Elektr benzin nasosni nosozligi, juda ko‟p gapiriladi, u avtomabilni boshqa 
qismlari simptomlariga o‟xshab ketadi. SHuning uchun, biz juda ko‟p tarkalgan va 
xarakterli turlarini hamda o‟xshash sim‟tomlarini yozamiz.
- avtomobil dvigateli yonmaydi yoki o‟chib qoladi; 
- dvigatel tortmaydi;
- dvigateli shlaganda doimiy shovqin; 
- dvigatelni quvvat pasayishi; 
- benzin nasosi shlaganda xarakterli shovqun; 
3.26 - rasm. Benzin nasosni ko‟rinishi
Benzin nasosi nosozliklar avtomobilning agrega va uzellarini nosozliklariga 
o‟xshashdir.Uni ko‟rib chiqish mumkin. Avtomobilda - svecha, o‟t oldirish tizimi, 
datchik ishlamasdan qotib qolishi mumkin. Dvigatelda doimo tovush chiqishi – turli 
xil buzilishlar kelib chiqadi. Dvigatel bazi vaqtda o‟chib qolishi, uni ishga tushmasli 
holatlarida, bazida benzn nasos nosoz bo‟lishi mumkin. Masalan, tirsakli valni 
datchigi ko‟rsatmaganda, EBB nasosni ish faoliyatini to‟xtatganda, shunga o‟xshash 
nosozliklar. Moylash tizimida davleniyani tushib ketishi, yoki yonilg‟i magistralida 
germetiklikni yo‟qolishi, o‟tkazish klapani buzilishi va boshqa turlari
. 
Bu vaqitda nima ishlar qilinishi mumkin ? birinchi navbatda, dvigatelni ishga 
tushirishdan oldin benzin nasos ishi tekshiriladi. Buning uchun, yonilg‟i bakini 
qoqog‟i ochiladi va bir kishiga kalitni burab ko‟rishni taklif qilinadi starterni 
qo‟shmaslik kerak bo‟ladi. O‟t oldirishni qo‟shilgan bir sekunddan boshlab siz 
benzin nasosda hosil bo‟lgan shovqunni eshiting. Agarishlamasa, buzilish 
ehtimolligi yuqori bo‟lsa, nasosni almashtiriladi, yoki elektr ulagichlaridan bo‟lishi 
mumkin. 

---

100 
Yonilg‟i rampadagi bosim tekshiriladi, bu yana bir benzin nasosni 
tekshirishdir. Bosim tekshirilganda ko‟rsatgich yaxshi bo‟lsa, manometr to‟g‟ri 
qo‟yilgan bo‟lsa, avtomobilga tegishli xujjatlarga qaraladi. 
Ko‟p xolatlarda hozirgi zamonaviy avtomobillarda benzin nasos ishdan chiqsa 
uni almashtiriladi. SHoshilmasdan xulosa chiqarish kerak. Benzin nasos nosoz 
bo‟lmasligi mumkin, masalan; dag‟al tozalash fil‟tri, u tiqilib qolgan bo‟lishi 
mumkin. Bunday holatda, uning setka qismini tozalanadi va hech narsa 
almashtirilmaydi. SHu vaqitda ulangan shunirlarni tekshirish kerak, saqlagich, benzi 
nnasos relesi, ulangan jixozlarda xatolik bo‟lishi mumkin, qisqa uzilish bo‟lishi 
mumkin. Bundan tashqari ya‟na, yonilg‟i magistrali tekshiriladi, o‟tkazish klapan, 
hamda ulangan forsunka, xar bir qismni ko‟rib chiqilsa hatolik tugaydi.
Mavzu bo‟yicha savollar. 
1.
Yonilg‟i uzatilishini elektron boshqarish qanday ? 
2.
Elektron o‟t oldirish tizimlarining tushuntiring? 
3.
Kontakt - tranzistorli o‟t oldirish tizimida ishlatilgan jihozlar tuzilishining o‟ziga 
xos tomonlarini ayting? 
4.
Kontaktsiz - tranzistorli o‟t oldirish sistemasinipg amaliy sxemalari to‟g‟risida 
tushuntiring? 
5.
Xolli datchiklari o‟rnatilgan kontaktsiz-tranzistorli o‟t oldirish tizimni 
tushuntiring?
6.
Yuqori kuchlanishni elektron (statik) taqsimlash tizimlarini tushuntiring? 
7.
Kontaktsiz o‟t oldirish tizimlarida qo‟llanilgan jihozlar tuzilishining o‟ziga xos 
tomonlarini ayting?
8.
Mikroprotsessorli o‟t oldirish tizimlarining tarkibiy sxemasi va ularni ishlash 
printsipi tushuntiring?