O‟rmonov N. T., Ismailov A. R

2-jadval 
Mamlakatimizda korporativ boshqaruvning me‟yoriy-huquqiy asoslari 
quyidagilardan iborat:
7
 
1. 
O‗zbekiston Respublikasi Qonunlari 
2. 
O‗zbekiston Respublikasi Prezidenti farmonlari va qarorlari 
3. 
O‗zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi qarorlari 
4. 
Idoraviy me‘yoriy-huquqiy hujjatlar (vazirliklar, davlat qo‗mitalarining 
buyruqlari, qarorlari) 
5. 
O‗zbekiston Respublikasining Fuqarolik kodeksi (1996) 
6. 
―Aksiyadorlik jamiyatlari va aksiyadorlar huquqlarini himoya qilish 
to‗g‗risida‖gi Qonun (yangi tahrir, 06.05.2014) 
7. 
―Qimmatli qog‗ozlar bozori to‗g‗risida‖gi Qonun (yangi tahrir, 2015 y.) 
8. 
―Raqobat to‗g‗risida‖gi Qonun (2012 y.) 
9. 
―Auditorlik faoliyati to‗g‗risida‖gi Qonun (yangi tahrir, 2000 y.) 
10. ―Buxgalteriya hisobi to‗g‗risida‖gi Qonun (yangi tahrir, 2016 y.) 
11. ―Bankrotlik to‗g‗risida‖gi Qonun (yangi tahrir, 2003 y.) 
12. ―Mas‘uliyati cheklangan va qo‗shimcha ma‘suliyatli jamiyatlar to‗g‗risida‖gi 
Qonun (2001 y.) 
13. ―Xo‗jalik shirkatlari to‗g‗risida‖gi Qonun (2001 y.) 
14. ―Korporativ boshqaruv kodeksi‖ (2015 y.) 
7
Манбаа: Муаллиф ишланмаси 

---

86 
Korporativ boshqaruv kodeksini qabul qilinishi aksiyadorlik jamiyatlarida 
ishlab chiqarish quvvatlarini modernizatsiya qilish, texnik hamda texnologik qayta 
jihozlash, raqobatdosh mahsulot ishlab chiqarish va uni tashqi bozorlarga eksport 
qilish maqsadlarini ko‗zlaydi hamda bunda muhim ahamiyat kasb etadi. Kodeksda 
keltirilgan tavsiyalar bo‗yicha aksiyadorlar uchun yozma va elektron murojaatlar 
yuborish, aksiyadorlarning ulanish manzillari hamda bank rekvizitlari o‗zgargani 
to‗g‗risidagi axborotni yo‗llash orqali ularning aksiyadorlik jamiyati bilan 
aloqasini soddalashtiradi. Bu ularning huquqlari va qonuniy manfaatlarini, 
aksiyadorlarning aksiya egalari ulushidan qat‘i nazar, teng huquqlilik asosida 
boshqaruvda hamda qarorlar qabul qilishda amaliy ishtirok etishini ta‘minlashga 
xizmat qiladi. 
Bundan tashqari, mazkur huquqiy hujjat aksiyadorlik jamiyatlarini 
boshqarish tizimidagi tamoyillar va yondashuvlar tubdan o‗zgarishiga, ishlab 
chiqarish, tashqi iqtisodiy hamda investitsiya sohalariga korporativ boshqaruvning 
zamonaviy usullarini joriy etishga, xalqaro standartlarning implementatsiya 
qilinishiga imkon beradi. 
Hozirgi vaqtda barcha aksiyadorlik jamiyatida yil davomida Korporativ 
boshqaruv kodeksi qoidalari va tamoyillariga rioya etish ustidan nazorat tizimi 
joriy qilinadi hamda har bir moliya yili natijalari bo‗yicha aksiyadorlik jamiyatlari 
faoliyati samaradorligini baholash yuzasidan kompleks tahlil amalga oshirilishi bir 
qator taklif va tavsiyalar ishlab chiqish imkonini beradi. 
Aksiyadorlik jamiyatlar tomonidan kuchga kiritiladigan va uning ichki 
hayotini tartiblashtiradigan me‘yorlar (aksiyadorlik korporativ me‘yorlar): 
korporativ boshqaruvning ixtiyoriy qabul qilingan andozalari haqidagi o‗zaro 
kelishuv va kompaniya darajasida ularni amalga oshirilish tartibini belgilaydigan 
ichki me‘yorlar (korporativ qimmatli qog‗ozlar listingiga talablar, kodekslar va 
korporativ boshqaruv bo‗yicha tavsiyalar) kiradi. 

---

87 
Tashkiliy deb nomlanuvchi shartnomalarda, ya‘ni boshqa tomonlar bilan ish 
aloqalarini o‗rnatish, davom ettirish, to‗xtatish (bir so‗z bilan aytganda tashkil 
qilishga) qaratilgan kelishuvlarda berilgan me‘yorlar;
Korporativ huquq bu – korxonada ishlab chiqilgan qoidalar tizimi bo‗lib, 
manfaatdor tomonlarning irodasini ifodalaydi va tashkilot faoliyatining turli 
tomonlarini tartibga soladi.
Korporativ huquqning belgilari: 
- korporativ huquq me‘yorlardan, ya‘ni umumiy xarakterga ega bo‗lgan 
o‗zaro munosabatlar qoidalaridan tarkib topgan; 
- korporativ huquq o‗zi bilan tashkilot faoliyatining barcha tomonlarini 
tartibga soluvchi me‘yorlar tizimini tashkil qiladi; 
- korporativ me‘yorlar, odatda, yozma shaklda ifodalanadi va ularni 
o‗rnatish shakli sifatida korporativ hujjatlar xizmat qiladi; 
- korporativ me‘yorlar korxonada qabul qilinadi va alohida mustaqil 
birlashma jamoasining irodasini ifodalaydi; 
- korporativ me‘yorlar buzilganda, majbur qilish yo‗li bilan ta‘minlanadi.