N. B. D ilm u r o d o V, M. G. Karimov, Z. F. Norm uradova «hayvonlar morfologiyasi»

Makrofaglar (mononuklear fagositlar) sistemasi — MFS.
Bu sisternaga turli organlar va to'qimalarda joylashgan, fagositoz 
qobiliyatiga ega hujayralar kiradi. Qondan migratsiya qilgan 
monositlar turli organlaming o ‘ziga xos sharoitida ba’zi bir 
umumiy stmktur, ultrastmktur va sitokimyoviy belgilarini saqlab 
qolgan holda, organlardagi mahalliy sharoitlarga muvofiq tegishli 
o‘zgarishlarga uchraydi. Shu organlaming maxsus makrofaglariga 
aylanadi. Bu gumhga biriktimvchi yumshoq to'qimaning makro- 
faglari (gistiositlar), jigar kapillyarlarining yulduzsim on 
retikuloendoteliositlari, qon hosil qiluvchi organlardagi o‘troq 
(harakatsiz) makrofaglar, epidermis ichidagi va o'pkadagi 
makrofaglar va boshqalar kiradi.
Makrofaglar sistemasi organizmning umumiy va mahalliy 
reaksiyalarida ishtirok qiluvchi kuchli himoya apparatidir.
Mononuklear fagositlar 
yoki makrofaglar sistemasida gistio­
sitlar (biriktimvchi to'qima); yulduzsimon retikuloendoteliositlar 
(jigar kapillyarlari); harakatchan va o'troq makrofaglar (limfa 
tugunlari, taloq, suyak iligi); alveolyar makrofaglar (o'pka); 
monositlar-makrofaglar plevra va qorin pardasi makrofaglari (seroz 
bo'shliqlar); osteoklastlar (suyak to'qimasi); epidermis ichida
74

---

joylashuvchi makrofaglar (epidermis);mikrogliya (nerv to‘qimasi); 
sinovial pardalarining makrofaglari (bo‘g‘imlar); boshqa organlar- 
ning makrofaglari,
Plazmositlar 
7—10 mkm kattalikdagi, oval yoki yumaloq shaklga 
ega, uncha yirik bo‘lmagan, o‘zagi ekssentrik joylashuvchi hujay- 
ralardir 
(23-rasm ).
Sitoplazmasi (ayniqsa, periferik zonasi) 
RNK ga boyligi uchun keskin bazofil bo‘yaladi va kuchli taraqqiy 
qilgan sitoplazmatik to‘rga ega. Plazmositlar immun tanachalar — 
gammaglobulinlar ishlab chiqaruvchi immunokompetent hujay­
ralar hisoblanadi va gumoral immunitetni amalga oshiradi. Ular 
antigenlar ta’sirida faollashgan B-limfositlardan taraqqiy qiladi.
Labrositlar. 
T o la hujayralar, to‘qima bazofillari, geparinositlar 
kabi bir necha xil nomlar bilan ataluvchi hujayralardir. Tananing 
turli qismlarida biriktiruvchi tolador to‘qima bor joyda uchraydi. 
Labrositlar turU shakldagi, sitoplazmasida ko‘p miqdorda yirik- 
yirik bazofil va toluidin ko‘ki bilan metaxromatik bo‘yaluvchi 
donachalari bor hujayralardir.