Мавзу;Маъмурий хукукниннг асосий тушунчалари

3. Jinoiy xukukbuzarlik va jinoiy jazo. 

1). Ayb — bu shaxsning sodir ètilgan jinoyatga bo’lgan ruhiy munosabatdir. 

Ayb  shakllari  —  jinoyat  qonuniy  bilan  aniqlangan  jinoiy  qilmishni  sodir 

ètayotgan  shaxsning  shu  qilmishga  munosabatini  xarakterlovchi  ong  va  iroda 

èlvmentlarining  muayyan  tarzdagi  qo’shilishidir.  Ayb  qasddan  va  èxtiyotsizlik 

shaklida bo’lishi mumkin. 

Sabab  —  shaxsni  jinoiy  qilmishni  sodir  ètganga  qatiy  ki-rishishga  da’vat 

ètgan  ongli  xohish-istak.  Sabab  hamisha  jinoyatdan  oldin  paydo  bo’ladi  va  uning 

maqsadini takozo ètadi. Sabablar yig’indisi jinoiy harakat sabablarini tashkil ètadi. 

Maqsad  —  shaxs  jinoiy  qilmishi  sodir  ètar  èkan,  u  intiladigan  xayolidagi 

natijadir, Sabab va maqsad birgalikda aybni shakllantiradi. 

Sabab va maqsad jazoni yumshatuvchi holatlar (masalai, ogir hayotiy ahvol) 

bo’lishi ham, shuningdek, jazonn ogirlantiruvchi (masalan, milliy, irqiy, diniy nafrat 

yoki  dushmanlik  sabablariga  ko’ra,  shuningdek,  boshqa  jinoyatni  yashirishi  yoki 

uning  sodir  ètilishini  engillashtirish  maqsadida  jinoyat  sodir  ètish)  holatlar  ham 

bo’lishi mumkin. 

Jinoyatlar  tarkiblarining  turlari.  Jinoyat  huquqi  nazariyasida  jinoyatlar 

tarkiblarinint  bir  nechta  tasniflari  qabul  qilingan.Ular  alohida  tarkiblar  va  ularning 

xususiyatlarini  batafsilroq  aniqlashga  yordam  beradi.  Bu  èsa  o’z  navbatida  sodir 

ètilgan jitoyatni tasniflashning asoslanganligi va to’g’riligini belgilab beradi. 

Ijtimoiy  xavflilik  darajasiga  bog’liq  ravishda  jinoiy  tarkiblari  quyidagi 

turlarga  bo’linadi:  1).  jinoyatning  asosiy  tarkibi;                                                                      2). 

engillashtiruvchi holatlari bo’lgan jinoyat tarkibi (imtiyozli);                          3). 

ogirlashtiruvchi  holatlari  bo’lgan  (kvalifsha-ŝiyayaashgirilgan)  jinoyag  tarkibi; 

4).alohida kvalifikatsiyalashtirilgan jinoyat tarkibi.