Oʻzbеkiston rеspublikasi oliy va oʻrta maхsus ta’lim vazirligi toshkеnt arхitеktura va qurilish instituti

 
4.1.6. Standartlashtirilgan test haqida tushuncha 
Standartlashtirilgan  testni  tushunish  boshlangʻich  oʻqituvchilar  uchun 
muhim   bu testlarning natijasida K-12 da bir qancha oʻzgarishlar boʻldi. Bundan 
tashqari  oʻqituvchilar  ushbu  test  natijasini  ota  onalarga  tushuntirib  yordam 
berishga qodir boʻlishi lozim. Quyidagi holatni koʻrib chiqamiz. 
•  Vanessa,  yaqindagina  yangi  lisenziya  olib  kelgan  jismoniy  tarbiya 
oʻqituvchisi  oʻrta  maktabga  hujjat  topshiradi.  Suhbat  jarayonida  u  bir  qancha 
muhim savollar berib ayniqsa uning jismoniy tarbiya darsiga qanaqa qilib 6sing 
matematika  darsiga  qatnamagan  oʻquvchilarga  matematikani  jismoniy  tarbiya 
bilan oʻtishi mumkinligini soʻraydi.  
•  Danielle,  Ogayoda  1-yil  fan  oʻqituvchisi  vazifasida  boʻlganida  undan 
janob Volderwell, yaqinda Turkiyadan koʻchib kelgan va 10-sinf bolasi boʻlgan 
Mariusga  test  natijalarini  tushuntirib  berishni  soʻradi.  U  1-marta  maktabga 
kelganida Kognitive bilimlarda test topshirib 58% bilan baholandi, lekin u  oʻz 
uyida fanni tugatganida a’lo baho bilan tugatgandi. 
•  James,  3-yil  boshlangʻich  maktab  oʻqituvchisi  oʻqish  boʻyicha 
qobiliyatli  maktab  sinfiga  yozda  yaxshi  natija  korsatgan  sinfga  tashrif 
buyurganda,  ulardan  kutilgan  natijaga  erishlmaganligi  va  yaxshi 
oʻzlashtirilmaganligi aniqlanadi. 
•  Miguel, 1-sinf oʻquvchisi, yozda 2ta test topshirib, oʻqishdan 3.3 ball 
va  matematikadan  3.0  ball  oldi.  Williamning  ota-onasi  oʻglini  2-sinfga 
oʻtkazilishini  xohlashdi  va  uning  testdan  olingan  natijalari  3-  sinfga  mos  deb 

---

201 
 
bahslashgan. Greg, 1-sinf oʻqituvchisi, Williamning ota-onasiga 3.3 balli bilan 
William 3-sinfda yaxshi oʻqiy olmasligini tushuntirgan. 
Standartlashtirilgan  testni  tushunishda  bir  qancha  atama  va  gʻoyalarni 
rivojlantirishda va oʻzgartirish kiritishda qiyinchiliklar bor, bular “Hech bir bola 
ta’limdan chetda qolmaydi aktida” (2001) fikr –gʻoyalar toʻliq berilgan. Bu bob, 
boshlangʻich oʻqituvchilarni bilishi kerak boʻlgan asosiy fikrlarga asoslangan. 
Standartlashtirilgan testlar natijasiga qaratilgan normalar boshqalar bilan 
ham deyarli bogʻliq 
Ba'zi  soʻnggi  standartlashtirilgan  testlar  (Linn  &  Miller,  2005)  barcha 
mezon-namuna  va  tartib  namuna  elementlarni  oʻz  ichiga  olishi  mumkin.  Bu 
faqatgina test natijalari emas, balki bir kontent standartda mahorati, va darajasini 
talabalarning foiz misoli ma'lumot beradi. 
Standartlashtirilgan  test  sinovlari  muhim  natijalarga  ega,  ya'ni  yuqori 
darajada  boʻlishi  mumkin.  Bu  natiajalar  masalan,  talabalar  diplomini  olish 
uchun boʻlib, bitiruv test talab qilinadi, yoki litsenziya olish uchun PRAXIS II ni 
oʻtish oʻqituvchining bir sharti hisoblanadi. Buning natajalari masalan maktablar 
uchun  boʻlishi  mumkin  va  NCLB  ostida  har  bir  maktabda  oʻquvchilarning 
matematik  bilimi  foizini  oshirish  va  har  yili  ularning  oʻqish  malakasini 
oshirishga erishish kerak. Bunday yutuqlarga erishishda muvaffaqiyatsizlik ham 
bor  va  bular  faqat  maktab  binosining  moliyaviy  va  qayta  qurish  kabilarni  oʻz 
ichiga oladi.  NCLB ostida, testlar bir kishi uchun emas balki butun maktabga 
yoʻnaltiriladi  (Wise  va  DeMars  2005),  testlarning  natijasi  ularning  bilimiga 
ta’sir  korsatmasligi  mumkin,  bunda  testlar  ular  uchun  juda  oson  ham  boʻlishi 
mumkin. (Popham, 2005) leki hammasi natijari uchun moʻljallangan, 2005).